Για μας τους κατοίκους του παραμελημένου οικισμού της Νέας Καρδιάς, δεν έφταναν τα τόσα δεινά που επισώρευσε η μετεγκατάσταση (δεν έχουμε Δ.Δ. και συνεπώς διοικητική αυτοτέλεια, δεν χαρακτηριζόμαστε πια πληττόμενοι για τις προσλήψεις στη ΔΕΗ, δεν διατίθενται για έργα στον Οικισμό τα αναλογούντα ποσά από τον πόρο ανάπτυξης, υποβάθμιση της ίδιας της ζωής μας, αφού Περιφέρεια και Νομαρχία έκλεισαν στον Κόμβο τον παλιό δρόμο και κατηύθυναν δια του οικισμού προς Κοζάνη, εκατοντάδες οχήματα από Ποντοκώμη, Μαυροδένδρι, Στρατόπεδο), ήρθε να προστεθεί και η παραποίηση της Ιστορικής μας Ταυτότητας από τη Μητρόπολη Κοζάνης.
Συγκεκριμένα : στο ημερολόγιο της για το 2010 αποκαλεί την παλιά Καρδιά, απ’ όπου και η μετεγκατάσταση μας το 1977, «χωριό σλαβόφωνο, αλλά με ενορίτες ακραιφνείς Έλληνες και Ορθοδόξους Χριστιανούς».
Κύριοι της Μητροπόλεως, στο ηρωικό Τρέπενο και από το 1926 Καρδιά – Εορδαίας – Κοζάνης, οι κάτοικοι δεν ήταν Σλάβοι και προφανώς δεν μιλούσαν Σλαβικά.
Το παλιό χωριό άρχισε να δημιουργείται γύρω στο 1600 από μετοικεσίες Ελληνικών πληθυσμών εξ Ηπείρου, Θεσσαλίας, Γρεβενών, Ημαθίας και αλλού. Πολλές μάλιστα οικογένειες είχαν συγγένεια αίματος με οικογένειες της Κοζάνης και Ημαθίας.
Αργότερα, στα 400 και πλέον χρόνια τους Τουρκικής κυριαρχίας, έμαθαν το σλαβόμορφο αυτό γλωσσικό ιδίωμα, το οποίο είχε ήδη διαμορφωθεί στον ενοποιημένο απ’ τους Τούρκους γεωγραφικό χώρο της Β. Μακεδονίας και Νότιας Σερβίας, φαινόμενο άλλωστε σύνηθες για όμορους πληθυσμούς. Μέχρι δε το 1875 το ιδίωμα αυτό είχε Ελληνικές λέξεις ή ρίζες λέξεων σε ποσοστό 40 – 50% . Χαμηλότερα ήταν τα ποσοστά της Σλαβικής και ακόμα χαμηλότερα της Τουρκικής και Βλάχικης. Τα Σλαβικά στοιχεία του ιδιώματος, κυρίως Βουλγαρικά, άρχισαν να πυκνώνουν από το 1872, λόγω της γνωστής Βουλγαρικής προπαγάνδας.
Ξένοι δε περιηγητές (Γάλλοι Ποκβιλέ και Πελαρέ, και ο Άγγλος γλωσσολόγος Στάνφορτ) θεωρούσαν το ιδίωμα αυτό, κατά βάση, Ελληνικό. Ο Ν. Ανδριώτης, καθηγητής γλωσσολογίας στο Α.Π.Θ., δίνει ένα κατάλογο 500 αρχαιοελληνικών λέξεων του ιδιώματος αυτού. Ήταν λοιπόν ένα ευκολονόητο, προφορικό όργανο συνεννόησης των λαών της Βαλκανικής στα χρόνια της μακραίωνης δουλείας τους, με πολλές κατά τόπους παραλλαγές. Το χωριό μας ήταν το νοτιότερο της Βόρειας ζώνης που μιλούσε το ιδίωμα αυτό. Και επειδή είχε σχέσεις και επαφές με τα κέντρα του Ελληνισμού (Κοζάνη, Νάουσα, Βέροια) υπερτερούσαν στο ιδίωμα οι Ελληνικές λέξεις.
Κι αυτό δε σημαίνει ότι ξέχασαν την Ελληνική γλώσσα. Όσο μας επιτρέπουν οι πηγές (Κωδ. Ζάβορδας πριν τον 1690, γραπτές μαρτυρίες στα βιβλία της εκκλησίας από το 1880), η επίσημη γλώσσα, η γλώσσα της εκκλησίας και από το 1870 που πρωτολειτούργησε το Σχολείο, ήταν η Ελληνική. Στο χωριό μας δεν λειτούργησε ποτέ ούτε Σχολείο, ούτε Εκκλησία Βουλγαρική.
Συνεπώς δεν ήταν Σλαβόφωνοι και δεν έχει το δικαίωμα κανείς να τους αποκαλεί έτσι, αφού, λόγω των συνθηκών και των πιεστικών αναγκών ένιναν ΔΙΓΛΩΣΣΟΙ.
Είναι ακόμη χαρακτηριστικό, απ’ όσο θυμούνται οι παλιότεροι, οι ίδιοι αποκαλούσαν τους εαυτούς τους ΕΝΤΟΠΙΟΥΣ, αυτόχθονες δηλαδή κατοίκους της Μακεδονίας.
Για την πλούσια δράση τους τώρα, κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, ο αείμνηστος Σιαμπανόπουλος, αποκαλεί το χωριό φρούριο και προπύργιο του Ελληνισμού. Εγώ θα πω τούτο μόνο : Αν και δεν ανήκε ποτέ στην Ιερά Μητρόπολη Κοζάνης, προκύπτει απ’ τις πηγές, ότι είχε σχέσεις και επαφές μ’ αυτήν.
Πάντως το 1904, ο τότε Γραμματέας της Μητροπόλεως Στέργιος Παπαργυρούδης, μ’ άλλους Μακεδονομάχους της Κοζάνης, επισκέφτηκε το χωριό για την καλύτερη οργάνωση του Αγώνα, και προφανώς θα είχε διαφορετική γνώμη από σας, για την Ταυτότητα μας.
Για περισσότερα στο βιβλίο μου : Καρδιά – Τρέπενο, 400 Χρόνια Ιστορία και Παράδοση.
Τρύφων Α. Σακελλάρης
Φιλόλογος – Ιστορικός