Του Μιχάλη Πιτένη
Όταν ένας άνθρωπος φύγει σε ηλικία άνω των 80 ετών, συνηθίζουμε να λέμε πως έφυγε «πλήρης ημερών». Ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου, σε ηλικία 91 ετών (γεννήθηκε το 1919), δεν έφυγε απλώς «πλήρης ημερών» αλλά έχοντας γεμίσει, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις δικές του μέρες.
Πολιτικός της γενιάς των μεγάλων πολιτικών, είδε το όνομα του να φιγουράρει δίπλα σ΄ αυτά του Γεωργίου Παπανδρέου, του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του Ανδρέα Παπανδρέου, του Γεωργίου Μαύρου, του Κώστα Μητσοτάκη, του Γεωργίου Ράλλη, του Ιωάννη Ζίγδη, του Χαρίλαου Φλωράκη, του Λεωνίδα Κύρκου και τόσων άλλων, ισότιμος και σημαντικός παίκτης στην πολιτική σκακιέρα του τόπου, σε περιόδους ιδιαίτερα δύσκολες αλλά και κρίσιμες για την Ελλάδα.
Βαθύτατα μορφωμένος, με σπάνια καλλιέργεια και οξυδέρκεια, διείδε πρώτος εξελίξεις που άλλοι τις συνειδητοποιούσαν αφού είχαν καταγραφεί ως γεγονότα, και είχε το θάρρος να τις δημοσιοποιήσει, πληρώνοντας σε αρκετές περιπτώσεις και το ανάλογο τίμημα.
Λάτρης της γραφής, μας κληροδότησε έναν μακρύ κατάλογο κειμένων, πολιτικών, ιστορικών, ταξιδιωτικών, λογοτεχνικών και προσωπικών μαρτυριών, που το καθένα τους θα κατέχει για πάντα μια ξεχωριστή θέση στην κατηγορία όπου ανήκει.
Ξεχώρισαν όμως δύο κείμενα. Το πολύ προσωπικό «Η Τάσα, μέσα από τα ημερολόγια της» αφιερωμένο στην πολυαγαπημένη του γυναίκα, μέσω του οποίου πάλεψε να γιατρέψει το μεγάλο πόνο που ένιωσε με την απώλεια της. Έναν πόνο που δεν έβγαλε ποτέ από μέσα του, αλλά που είχε το θάρρος να κοινοποιήσει, αποκαλύπτοντας μας σε όλο της το εύρος και το βάθος «τη μεγαλύτερη απ΄ όλες τις αγάπες της ζωής του». Το άλλο, ήταν η «Πέτρινη πόλη», το δεύτερο λογοτεχνικό βιβλίο της τριλογίας που συνέγραψε, για τη γενέτειρα του Κοζάνη και την ευρύτερη περιοχή. Έλαμπαν τα μάτια του κάθε φορά που αναφερόταν σ΄ αυτό και αυτός, ο άνθρωπος που τόσους επαίνους είχε εισπράξει στη ζωή του για τόσες άλλες σημαντικές του δραστηριότητες, απολάμβανε να επαναλαμβάνει τα λόγια του Ακαδημαϊκού Άλκη Αγγέλου πως «το θεωρούσε ένα από τα καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία που ΄χε διαβάσει»!
Είχα τη σπάνια τύχη να τον γνωρίσω από κοντά και να απολαύσω αρκετές φορές τη συντροφιά του. Τότε, που έχοντας ουσιαστικά αποχωρήσει απ΄ την πολιτική, επισήμως διότι διαφώνησε με την πολιτική θέση της Νέας Δημοκρατίας η οποία συναινούσε στο εμπάργκο που είχε επιβάλει το ΠΑΣΟΚ στα Σκόπια, αλλά επί της ουσίας διότι πολλά απ΄ αυτά που έλεγε δεν έβρισκαν σύμφωνους αυτούς που ηγούνταν του κόμματος. Δεν έμεινε όμως ποτέ μόνος. Εγκατεστημένος στο γραφείο του στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας 4, ήταν πάντα ο πόλος έλξης για μια ευρεία γκάμα πολιτικών όλου του πολιτικού φάσματος, που προσέτρεχαν στον Παπακωνσταντίνου ζητώντας να ακούσουν την ξεκάθαρη και νηφάλια άποψη του για όλα τα θέματα.
Όταν πλησίαζε όμως το μεσημέρι, έχοντας δίπλα του έναν ή περισσότερους συντοπίτες του, απ΄ την Κοζάνη, την Πτολεμαίδα, ή οποιοδήποτε άλλο μέρος του Νομού, περνούσε την είσοδο του Μουσείου Μπενάκη, απέναντι ακριβώς, και αφού έκανε μια στάση στον Κοζανίτικο οντά που φιλοξενεί, κατευθυνόταν στο εστιατόριο του Μουσείου για να απολαύσει μ΄ ένα ουζάκι την κουβέντα που στο επίκεντρο της είχε πάντοτε τον τόπο που αγάπησε και κράτησε για πάντα βαθιά μέσα του. Την Κοζάνη και την περιοχή μας.
Είναι αλήθεια ότι η αποχώρηση του απ΄ την πολιτική και τα προβλήματα υγείας που σιγά, σιγά άρχισαν να έρχονται, μείωσαν επισκέπτες και εξόδους. Όχι όμως και τη λαχτάρα του Μιχάλη Παπακωνσταντίνου να δηλώνει με όποιο τρόπο μπορούσε παρόν. Έστω και μ΄ ένα τηλεφώνημα. Όπως το έκανε και το 2006 όταν παρέλαβε το τελευταίο μου βιβλίο που του έστειλα. Είναι δύσκολο να μιλήσω για τη συγκινησιακά φορτισμένη εκείνη κουβέντα μας. Θυμάμαι όμως πολύ καλά πως μου επανέλαβε τη φράση με την οποία έκλεινε κάθε συνάντηση μας στο γραφείο του ή στο εστιατόριο του Μουσείου Μπενάκη. «Γράψε για τον τόπο μας». Όπως έκανε εκείνος συγγράφοντας ιστορικά και λογοτεχνικά κείμενα που θα κοσμούν για πάντα τις σελίδες της Κοζανίτικης γραμματείας, στην οποία ο ίδιος κέρδισε και εκεί μια ξεχωριστή θέση.
Για τον άνθρωπο, τον πολιτικό και το συγγραφέα Μιχάλη Παπακωνσταντίνου μπορούν να ειπωθούν και να γραφτούν περισσότερα. Θα προτιμήσουμε να τον κρατήσουμε στη μνήμη μας με μια φράση. «Ο Κοζανίτης που ξεχώρισε». Από κάθε άποψη.
Ήταν ένας οξυδερκής, βαθύτατα μορφωμένος και καλλιεργημένος άνθρωπος. Ήταν ένας πολιτικός με στέρεες απόψεις και σπάνια διορατικότητα που διέθετε όμως και περίσσευμα ψυχής. Ήταν ένας συγγραφέας που κατέγραψε με το δικό του τρόπο όχι μόνο την εποχή του αλλά και ό,τι αγάπησε πραγματικά και πολύ.