Ο δήμος Καστοριάς με έδρα την ομώνυμη πόλη, όπως διαμορφώνεται με την νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης, είναι ένας πολύ μεγάλος δήμος του μικρού ακριτικού νομού, στον οποίο παρατηρείται υπερσυγκέντρωση του πληθυσμού.
Αποτελείται από οκτώ δήμους και μία κοινότητα που καταργούνται και συγκεντρώνει τα τρία τέταρτα του συνολικού πληθυσμού του νομού, καθώς έχει 37.094 κατοίκους, όταν όλος ο πληθυσμός του νομού είναι 53.502. Το παράδοξο του νέου «Καλλικράτειου» δήμου, είναι ότι σχεδόν όλοι οι συγχωνευθέντες δήμοι – πλην του μητροπολιτικού – διαφωνούν με την προσχώρησή τους στον ενιαίο δήμο Καστοριάς, ωστόσο οι διαφωνίες εκφράστηκαν σε θεωρητικό επίπεδο θέσεων, χωρίς ιδιαίτερες αντιδράσεις. Ο νέος δήμος Καστοριάς αποτελείται από τους καταργηθέντες δήμους: Καστοριάς, Μεσοποταμίας, Αγίας Τριάδος, Μακεδνών, Βιτσίου, Αγίων Αναργύρων, Κλεισούρας και την κοινότητα Καστρακίου. Να σημειωθεί ότι στον ακριτικό νομό δημιουργούνται άλλοι δύο μικροί δήμοι: Ο δήμος Ορεστίδος με έδρα το Άργος Ορεστικό, που απαρτίζεται από τους δήμους Άργους Ορεστικού και Ίωνος Δραγούμη με πληθυσμό 13.479 κατοίκους και ο ορεινός δήμος Νεστορίου με έδρα το Νεστόριο, που αποτελείται από τους δήμους Νεστορίου και Ακριτών και από τις κοινότητες Γράμμου και Αρρένων, με πληθυσμό 3.129. Αρκετοί είναι οι αυτοδιοικητικοί παράγοντες της περιοχής, οι οποίοι αναφερόμενοι στο νέο αυτοδιοικητικό τοπίο του νομού Καστοριάς, το περιγράφουν ως εξής: Έχουμε έναν «δήμο γίγαντα» (Καστοριάς), έναν «ορεινό νάνο» (Νεστορίου) και έναν «μικρό δήμο» (Ορεστίδος). Άλλος πάλι χαρακτήρισε τον δήμο Καστοριάς σαν «μία λίγο μικρότερη νομαρχία». Υπενθυμίζεται ότι στο προσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών είχε προταθεί και ο δήμος Μακεδνών με έδρα το Μαυροχώρι, ως τέταρτος δήμος, αποτελούμενος από τους δήμους Μακεδνών, Αγίων Αναργύρων, Βιτσίου και Κλεισούρας. Ο δήμος αυτός που είναι ιδιαίτερη πατρίδα του προέδρου της Βουλής Φίλιππου Πετσάλνικου (κατάγεται από το Μαυροχώρι), απετέλεσε την πέτρα του σκανδάλου και άναψε φωτιές στη Βουλή. Είναι γνωστές οι κόντρες του Φ. Πετσάλνικου τόσο με τον υπουργό Εσωτερικών Γιάννη Ραγκούση, όσο και με τον πρόεδρο της Ν.Δ. Αντώνη Σαμαρά. Υπενθυμίζεται ότι ο τελευταίος κατηγόρησε τον βουλευτή Καστοριάς και στενό συνεργάτη του πρωθυπουργού ότι λειτούργησε με τοπικιστικά κριτήρια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα δημοτικά συμβούλια Καστοριάς και Άργους Ορεστικου, υιοθετώντας την λογική των «ισχυρών δήμων», τάχθηκαν υπέρ της δημιουργίας δύο δήμων στο νομό, με επίκεντρο φυσικά τους προαναφερθέντες δήμους, στους οποίους θα προσαρτίζονταν οι υπόλοιποι δέκα δήμοι και τρεις κοινότητες. Αντιθέτως, οι δήμαρχοι του ανατολικού και δυτικού τόξου του νομού, υποστήριξαν τη δημιουργία τεσσάρων δήμων. Οι πρώτοι προκρίνουν έναν ανατολικό δήμο, αποτελούμενο από τους δήμους, Αγίων Αναργύρων, Μακεδνών, Βιτσίου, Κλεισούρας, Ίωνος Δραγούμη και Κορεστείων. Στην ουσία προτείνουν έναν πιο διευρυμένο δήμο Μακεδνών, από αυτόν που προτάθηκε στο προσχέδιο, με τη διαφορά όμως ότι «τίποτα δεν είναι δεδομένο ούτε στην έδρα ούτε στο όνομα». Αυτός ο δήμος ξεπερνά περί τους 12.500 κατοίκους. Οι δεύτεροι του δυτικού και ορεινού τομέα προτείνουν έναν πολύ μεγαλύτερο ορεινό δήμο σε σχέση με τον δήμο Νεστορίου που δημιουργήθηκε. Σ’ αυτόν τον δήμο έχουν θέση οι δήμοι Νεστορίου, Μεσοποταμίας, Ακριτών, Αγίας Τριάδας και οι κοινότητες Γράμμου, Καστρακίου και Αρρένων, που συγκεντρώνουν πληθυσμό 14.528 κατοίκων. Και εδώ τίθεται θέμα άλλης ονομασίας, με επικρατέστερο το όνομα «δήμος Γράμμου», ενώ αρκετοί είναι αυτοί που ερίζουν για την έδρα. Βεβαίως, σε μία τέτοια προοπτική διαφωνεί ο δήμος Νεστορίου, που μαζί με τον δήμο Ακριτών και δύο κοινότητες παρέμεινε ορεινός δήμος.
Στον αντίποδα της παραπάνω λογικής των τεσσάρων δήμων, βρίσκεται ο δήμαρχος Καστοριάς Γιάννης Τσαμίσης, ο οποίος δηλώνει «συνεπής υπερασπιστής των ισχυρών δήμων». Απαντώντας εμμέσως στους συναδέλφους του των μικρών δήμων, υπογραμμίζει πως «δεν μπορούμε από τη μία όλοι να θέλουμε ισχυρούς δήμους και από την άλλη να προτείνουμε να πάμε σε μικρούς δήμους». Μία σοβαρή επιφύλαξη, που εκφράζουν οι δήμαρχοι των μικρών και περιφερειακών δήμων, είναι ότι «ο γιγαντιαίος δήμος Καστοριάς δεν θα μπορέσει να ασχοληθεί με τους μικρούς και απομακρυσμένους δήμους, οι οποίοι είναι καταδικασμένοι σε μαρασμό». Στις αιτιάσεις αυτές ο Γ. Τσαμίσης αντιπαραθέτει τον ισχυρισμό ότι «ο δήμος Καστοριάς είναι έτοιμος αναλάβει μεγάλες ευθύνες και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις των καιρών». Υποστηρίζει ότι «με την ενοποίηση όλων των οργανωμένων δήμων θα ανταποκριθούμε στις προσδοκίες των δημοτών, ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα δημοτικά διαμερίσματα, παρέχοντας αναβαθμισμένες υπηρεσίες στην καθημερινότητα των πολιτών, που δεν θα μπορούσαν να προσφέρουν οι μικροί δήμοι». Πρόσθεσε ότι «είναι καιρός να βγούμε από τη μιζέρια, γι’ αυτό πρέπει να κοιτάξουμε μπροστά, να συνεργαστούμε όλοι μαζί και να βάλουμε τον τόπο σε αναπτυξιακή τροχιά. Γι’ αυτό να σηκώσουμε όλοι τα μανίκια και να στρωθούμε στη δουλειά. Ο διευρυμένος δήμος Καστοριάς έχει πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα και μπορεί να γίνει ένας δήμος πρότυπο».
Αντιθέτως, ο δήμαρχος Αγίας Τριάδος Γιάννης Αντωνιάδης, δήλωσε με απόλυτο τρόπο: «Στην περιφέρεια πρέπει να υπάρξουν περισσότεροι δήμοι. Τα κεφαλοχώρια των περιφερειακών δήμων που συνενώνονται με μεγάλους δήμους θα υποφέρουν. Πιστεύω ότι θα επέλθει μαρασμός και οπισθοδρόμιση. Οι επτά δήμοι που συνενώνονται με την Καστοριά και που έχουν ήδη πολλά προβλήματα θα εγκαταλειφθούν στην τύχη τους. Όχι επειδή δεν θα το θέλει ο δήμαρχος και η δημοτική αρχή, αλλά επειδή θα αδυνατούν». Επικαλέστηκε ακόμη το θεσμικό πλαίσιο του «Καλλικράτη» και την υποχρηματοδότηση που θα φέρουν οι περικοπές για την εξοικονόμηση πόρων, στοιχεία που όπως είπε «θα λειτουργήσουν αρνητικά για τους δήμους της υπαίθρου».
Εκ μέρους του δήμου Μακεδνών που βρίσκεται στην άλλη πλευρά του νομού, ο δήμαρχος Κώστας Διαμαντής, θεωρεί ότι «οι γιγαντιαίοι δήμοι δεν συνάδουν με τον ‘Καλλικράτη’ και δεν μπορούν να λειτουργήσουν, καθώς δεν έχουν κοινά χαρακτηριστικά». Τάχθηκε υπέρ του «πολύκροτου» δήμου Μακεδνών, δικαιώνοντας τον πρόεδρο της Βουλής και βουλευτή Καστοριάς του ΠΑΣΟΚ, Φίλιππο Πετσάλνικο για την πρωτοβουλία ίδρυσης του δήμου, όμως του καταλόγισε «λάθος χειρισμούς». Είπε ότι «είχε τρωτά» η πρόταση για τη συνένωση τεσσάρων δήμων, καθώς «θα μπορούσε να γίνει ένας Καλλικράτειος δήμος πιο διευρυμένος, βάζοντας μέσα και τους δήμους Κορεστίων και Ίωνος Δραγούμη». Πάντως, σε κάθε περίπτωση, ο Κ. Διαμαντής – ο οποίος να σημειωθεί εκλέχτηκε δήμαρχος Μακεδνών με την ΝΔ – στήριξε τον Φ. Πετσάλνικο, σημειώνοντας ότι «σωστά προσπάθησε να στηρίξει τον τόπο του, όμως η πρόταση έπρεπε να είναι πιο ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν κι’ άλλοι δήμαρχοι, οι οποίοι δήλωσαν ότι «δικαίως ο κ. Πετσάλνικος θέλησε να βοηθήσει τον τόπο του, αλλά έπρεπε να το κάνει με σωστό τρόπο, χωρίς να αγνοήσει τα κριτήρια του Καλλικράτη».
Να σημειωθεί ότι οι δήμαρχοι της ανατολικής πλευράς που συμφωνούν στον λεγόμενο «ανατολικό δήμο», διεκδικούν ο καθένας για λογαριασμό του την έδρα και το όνομα. Για παράδειγμα ο δήμαρχος Βιτσίου, Αθανάσιος Τέρψης, υποστήριξε ότι θα μπορούσε να ονομαστεί δήμος Βιτσίου, παίρνοντας το όνομα από το ομώνυμο βουνό, ενώ για έδρα πρότεινε το Τοιχιό. Επιπλέον είπε ότι «ο καταργηθείς δήμος Βιτσίου είναι ένας δήμος οικονομικά δυναμικός, πρώτος σε παραγωγή μήλων και με πλούσια κτηνοτροφία», ενώ πρόσθεσε ότι «διαθέτει άρτια οργάνωση, υποδομή και υπηρεσίες». Ο παραπάνω δήμος, σύμφωνα με τον Α. Τέρψη φτάνει σε πληθυσμό τις 14.000 και είναι βιώσιμος, αντιθέτως για τον δήμο Μακεδνών που δεν ευδοκίμησε, είπε ότι «ήταν μικρός, δεν ήταν ορεινός, ούτε ανταποκρίνονταν στην έδρα και στο όνομα».
Ο δήμαρχος Αγίων Αναργύρων, Γιώργος Παπακυριακίδης, βλέποντας από τη δική του σκοπιά τα πράγματα, είπε ότι «ο δήμος Καστοριάς είναι ένας λίγο μικρότερος νομός. Αν δεν ιδωθεί με σοβαρότητα, αν αφεθεί στη τύχη του, αν δεν υπάρξει η εκπροσώπηση των περιοχών της υπαίθρου, αυτός ο δήμος και η δημοτική αρχή θα είναι μακριά από τις ανάγκες των πολιτών». Πρόσθεσε ότι «προσωπικά είχα ταχθεί υπέρ ενός ανατολικού δήμου που θα αρχίζει από τον Ίωνα Δραγούμη και θα τελειώνει στα Κορέστια και στην Κλεισούρα, με έδρα το Τελωνείο Δισπηλιού. Αυτός ο δήμος θα μπορούσε να ονομαστεί δήμος Μακεδνών – Παύλος Μελάς».
Η πρόταση των δημάρχων του «δυτικού τόξου» για έναν ορεινό δήμο, υποστηρίζεται με ψήφισμα του δήμου Αγίας Τριάδας, όπου μεταξύ άλλων επισημαίνεται: «Στην συνοριακή μεθόριο απαιτείται η ύπαρξη ενός ισχυρού δήμου τόσο από διοικητικής μέριμνας όσο και από τεχνικής υποδομής και αυτόνομης αυτοδιοίκησης, ικανός να αντιμετωπίζει τις ανάγκες τόσο της μεθορίου της περιοχής όσο και των πολιτών, προκειμένου να αισθάνονται ασφαλείς και να έχουν αμεσότερη πρόσβαση στα διοικητικά όργανα για καλύτερη εξυπηρέτηση. Μια μεγάλη συνοριακή διοικητική περιφέρεια δεν είναι δυνατόν και δεν πρέπει να ενταχθεί στην πρωτεύουσα του νομού, διότι τα περισσότερα δημοτικά διαμερίσματα απέχουν άνω των 20 χιλιομέτρων από την πόλη της Καστοριάς».
Στους «ανατολικούς» και δυτικούς δημάρχους, απάντηση δίνει το ψήφισμα του δημοτικού συμβουλίου Καστοριάς, το οποίο: «Συμφωνεί απόλυτα ότι η συγκρότηση των δήμων με πληθυσμιακά και χωρικά μεγαλύτερες γεωγραφικές μονάδες, διευκολύνει την ανάπτυξη ενός ισχυρότερου διοικητικού συστήματος, που ικανοποιεί δύο κυρίως στόχους: α) Οι δήμοι να αποτελέσουν ισχυρές μονάδες τοπικής ανάπτυξης και β) να εξελίσσονται σε αποτελεσματικούς διαχειριστές υπηρεσιών, ιδίως στην καθημερινή ζωή των πολιτών και στην ποιότητά της».
Τέλος, ο δήμαρχος Καστοριάς, Γ. Τσαμίσης, υποστήριξε την δημιουργία δύο δήμων στο νομό (Καστοριάς και Άργους Ορεστικού), προκειμένου μεταξύ άλλων, «η διαχείριση της λίμνης Καστοριάς να είναι ενιαία και να υπάγεται στην ευθύνη ενός και μόνο δήμου».
ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΗΤΤΑΣ