Επίκαιρο όσο ποτέ θεωρώ την αναδημοσίευση του άρθρου μου στον Πτολεμαίο πριν από δέκα χρόνια με τίτλο “ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΠΙΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΔΕΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ” τότε όμως επικρίθηκα από τα κομματικά παπαγαλάκια και τους βολεμένους της ΔΕΗ.
Πιστεύω πως σήμερα κατάλαβαν όλοι, ότι οι αναγκαστικές απαλλοτριώσεις γίνονται για δημόσιο όφελος και όχι για ιδιωτικά συμφέροντα.
Η ΔΕΗ πήρε με αναγκαστικές απαλλοτριώσεις τα εδάφη μας για χρήση προκειμένου να αξιοποιήσει τον υπόγειο πλούτο (λιγνίτη) για δημόσιο όφελος, βάσει του Ν. 1280/82 και μετά την εξόρυξη του λιγνίτη ήταν υποχρεωμένη να αποκαταστήσει τα εδάφη αυτά και να τα αποδώσει πάλι στις τοπικές κοινωνίες.
Η κατάπτυστη τροπολογία 2941/2001 με την οποία η Βουλή παραχώρησε την κυριότητα των εδαφών αυτών στη ΔΕΗ και τώρα με την πώληση της ΔΕΗ περιέρχονται τα εδάφη αυτά σε ιδιώτες αποτελεί άμεσα ξεπούλημα δημόσιας γης και είναι παράνομη και εγκληματική που υποθηκεύει το μέλλον της περιοχής.
Κωνσταντίνος Μαυρομάτης
πρ. Δήμαρχος Πτολεμαΐδας
1955 – 2005
«ΜΙΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΕΠΙΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ
ΤΗΣ ΔΕΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΚΟΖΑΝΗΣ»
Συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τότε που το κράτος με το νόμο 183Α/1955 έδωσε τη δυνατότητα στην ΛΙΠΤΟΛ-ΔΕΗ να παίρνει με αναγκαστικές απαλλοτριώσεις τις περιουσίες μας (χωράφια και σπίτια) για να αξιοποιήσει τα πλούσια κοιτάσματα του λιγνίτη, που η θεία πρόνοια χάρισε στην Εορδαία.
Οι κάτοικοι της περιοχής, απλοί άνθρωποι, εργατικοί και φιλοπρόοδοι, πίστεψαν στις διαβεβαιώσεις του Κράτους ότι με την αξιοποίηση των εγχώριων πόρων (λιγνιτών) θα εξασφάλιζε την ενεργειακή (ηλεκτρική) επάρκεια και ανεξαρτησία της χώρας, παράλληλα αλλά και την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής.
Σήμερα ύστερα από μισό αιώνα βιωματικής εμπειρίας πάθαμε και μάθαμε, ότι η ΔΕΗ από παράγοντας ευημερίας και προόδου έγινε αιτία υπανάπτυξης της περιοχής, ενώ το κράτος μας φάνηκε αναξιόπιστο και μικρό για να πραγματοποιήσει μεγάλες αναπτυξιακές τομές.
Το αν και κατά πόσο η ΔΕΗ ανταποκρίθηκε στην αποστολή της, είναι θέμα που θα το κρίνουν οι ειδικοί σε σχέση με την εξάντληση, των λιγνιτών, ενός Εθνικού πλούτου που δεν ανανεώνεται.
Εκείνο όμως που θα καταγραφεί ως μαύρη σελίδα στην ιστορία του τόπου μας είναι ότι η Εορδαία και οι κάτοικοι της πλήρωσαν με πολύ ακριβό τίμημα το κόστος του εξηλεκτρισμού της χώρας.
Λάθη και αδικίες της ΔΕΗ σε βάρος της περιοχής
Η ΔΕΗ εγκαταστάθηκε και λειτούργησε, με ένα πανίσχυρο ιδρυτικό καταστατικό, ως κράτος εν κράτη και συμπεριφέρθηκε ως επικυρίαρχος της περιοχής επί 50 χρόνια.
Το στρεβλό μοντέλο μοδιάστατης ανάπτυξης στη λογική ότι είναι μόνον για να παράγει ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που να καλύπτει τις ανάγκες ζήτησης της χώρας, η πολιτική βούληση ότι οι δαπάνες για την προστασία του περιβάλλοντος είναι πεταμένα λεφτά, η άναρχη εκμετάλευση του λιγνίτη, η απρογραμμάτιστη απόθεση τέφρας και αδρανών υλικών και η ανεξέλεγκτη λειτουργία των ΑΗΣ, κάτω από τα στραβά μάτια του Κράτους είχαν ως αποτέλεσμα:
Την οικολογική καταστροφή και παραμόρφωση του φυσικού τοπίου στους χώρους των ορυχείων και των αποθέσεων, που μετατράπηκαν σε κρανίου τόπο.
Την εξαφάνιση των επιφανειακών νερών και την υποχώρηση του υδροφόρου ορίζοντα.
Την βιομηχανική ρύπανση που επί 50 χρόνια παραβίαζε τα επιτρεπτά όρια, χειρότερο των οποίων ήταν η ιπτάμενη τέφρα, με τις βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων, που είναι το πολυτιμότερο και μη ανταλλάξιμο αγαθό για τον άνθρωπο.
Την δυσφήμηση της περιοχής και την εκτόπιση όχι μόνον του πρωτογενή τομέα αλά και κάθε άλλης παραγωγικής επένδυσης, ακόμα και των δορυφορικών προς την ΔΕΗ.
Όλα αυτά οδήγησαν στην υπανάπτυξη της περιοχής στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, στον οικονομικό και κοινωνικό μαρασμό και στην έκρηξη της ανεργίας, που έγινε η κοινωνική μάστιγα της νεολαίας και έκανε την Πτολεμαϊδα πρωτεύουσα της ανεργίας στην Ελλάδα.
Αδικία του Κράτους σε βάρος της περιοχής
Είναι αλήθεια ότι η περιοχή μας, ενώ πρόσφερε και προσφέρει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή της Ελλάδας στην Εθνική μας οικονομία, εν τούτοις βρίσκεται μόνιμα στο περιθώριο του Κυβερνητικού ενδιαφέροντος.
Δεν είναι μόνον ότι κάτω από την αδιαφορία και ανοχή της πολιτείας η ΔΕΗ (της οποίας το Δ.Σ. πάντοτε διόριζε η εκάστοτε Κυβέρνηση) διέπραξε τις παρανομίες και τις εγκληματικές πράξεις σε βάρος της Εορδαίας και των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, είναι και οι αδικίες που το ίδιο το κράτος προξένησε, σημαντικότερες των οποίων είναι:
Αδικία πρώτη
Το κράτος με ειδικό νόμο το 1955 παραχώρησε στη ΔΕΗ το δικαίωμα της δωρεάν εκμετάλλευσης των λιγνιτών για 40 χρόνια και στέρησε την περιοχή μας από το δικαίωμα να εισπράττει το 6% της αξίας του εξορυσόμενου λιγνίτη, σύμφωνα με τον μεταλλευτικό νόμο.
Με στοιχεία της ΔΕΗ οι ποσότητες εξόρυξης λιγνιτών ξεπερνούσαν τα 40 εκατομμύρια τόνους το χρόνο, αξίας 2.500 δρχ. τον τόνο, που σημαίνει ότι μέχρι το 1995 η ΔΕΗ ωφελήθηκε σε βάρος της Εορδαίας 240 δισεκατομμύρια (40.000.000 τόνους/χρόνο Χ 2.500 δρχ./τόνο Χ 40 χρόνια Χ 6%) = 240 δισεκατομμύρια δρχ.
Βέβαια μετά το νόμο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για απελευθέρωση της ενέργειας και την άρση των επιδοτήσεων, δηλ. από το 1995, το κράτος δεν μπορούσε πια να ψηφίσει παρόμοιο νόμο, γιατί θα ήταν έμμεση επιδότηση της ΔΕΗ κάτι που απογορεύεται από την Ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Αυτός ήταν και ο λόγος που άρον άρον το 1996 ψηφίστηκε ο Νόμος 2446/96 για τον Τοπικό Πόρο και όχι γιατί ξαφνικά η ΔΕΗ και το κράτος απέκτησαν κοινωνική ευαισθησία για να επανορθώσουν τις ζημίες και τα αδικήματα που διέπραξαν σε βάρος της περιοχής και των κατοίκων της.
Αδικία Δεύτερη
Η σύμβαση 183Α/18-7-1955 που υπέγραψε η ΛΙΠΤΟΛ (ΔΕΗ) με το κράτος ρητά αναφέρει ότι οι απαλλοτριωμένες εκτάσεις, μετά το πέρας εξόρυξης του λιγνίτη, θα αποκατασταθούν και θα αποδοθούν πάλι για γεωργικές και άλλες χρήσεις.
Η παραπάνω σύμβαση, μετά τη συγχώνευση της ΛΙΠΤΟΛ στη ΔΕΗ, επαναδιατυπώνεται με το Ν. 1280/2-9-82 (ΦΕΚ Α τεύχος 108) σύμφωνα με τον οποίο η ΔΕΗ υποχρεούται να αποκαταστήσει τα εδάφη, όπου ολοκλήρωσε την εξόρυξη του λιγνίτη και να τα παραχωρήσει κατά κυριότητα στο Υπουργείο Γεωργίας χωρίς αντάλλαγμα, το οποίο στη συνέχεια θα τα αποδώσει σε ακτήμονες της περιοχής, ή σε αγροτικούς Συνεταιρισμούς ή στην Τ.Α. για χρήσεις που εξυπηρετούν την Τοπική ανάπτυξη.
Όμως το Αθηναϊκό μας Κράτος, αντί να υποχρεώσει, ως όφειλε, τη ΔΕΗ να τηρήσει τους νόμους και τις δεσμεύσεις που ανέλαβε, έκανε στραβά μάτια και όπως λέει ο λαός <<Εκεί που μας χρωστούσε τώρα μας παίρνει και το βόδι>> πραγματικά αυτό έγινε το 2001, όταν στο θερινό τμήμα της Βουλής πέρασε η τροπολογία 2941/2001, με την οποία αντί να αποκατασταθούν τα εδάφη και αποδοθούν στην Τοπική Κοινωνία, υφαρπάζονται και αποδίδονται στη ΔΕΗ Α.Ε. ως προίκα στους μετόχους της !. <<αιδώς Αργείοι>>.
Ένα κράτος είναι το λιγότερο ασυνεπές και άδικο προς τους πολίτες του, όταν με αναγκαστικούς νόμους παίρνει τις περιουσίες τους, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, και στη συνέχεια αλλάζει τους νόμους, ανατρέποντας τους όρους με τους οποίους έγιναν οι αναγκαστικές απαλλοτριώσεις για να τις αποδώσει στη ΔΕΗ Α.Ε.
Αν θέλει η Ανώνυμη πλέον Εταιρεία ΔΕΗ να κρατήσει τις περιουσίες μας και μετά τη εξόρυξη του λιγνίτη, ας κάνει τις αγορές με ελεύθερες διαπραγματεύσεις.
Στην ιστορία κάθε τόπου υπάρχουν ημερομηνίες που αποτελούν ορόσημο για το παρόν και το μέλλον τους, για την Εορδαία και ευρύτερα του άξονα Ελλησπόντου – Πτολεμαϊδας – Αμυνταίου, το έτος 2005 πρέπει να αποτελέσει ορόσημο και αφετηρία για μία νέα οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση.
Ύστερα από 50 χρόνια σωρευμένης βιωματικής εμπειρίας και γνώσης το 2005 αποτελεί τη καλύτερη ευκαιρία, αλλά και την ιστορική πρόκληση για την Αυτοδιοίκηση να καθιερωθεί ως έτος περισυλλογής και έντονου προβληματισμού για το μέλλον και τη μεταλιγνιτική περίοδο στην οποία μπήκε ήδη η περιοχή μας.
Αποτελεί πολιτικό χρέος της Αυτοδιοίκησης να πάρει την ιστορική πρωτοβουλία και να ανοίξει το φάκελο ΔΕΗ, στον οποίο θα καταγράψει, μέσα από έναν διάλογο με τους Τοπικούς Φορείς, τη ΔΕΗ και το Κράτος, όλα εκείνα τα στοιχεία (θετικά και αρνητικά) που σημάδεψαν καθοριστικά τη ζωή μας αλλά και το μέλλον του τόπου μας, να γίνε μια αποτίμηση, Κόστους – οφέλους, προσφοράς της περιοχής μας προς τη ΔΕΗ και την ανάπτυξη της χώρας και αντιπροσφοράς του κράτους προς την περιοχή μας.
Η γνώση της αλήθειας θα απελευθερώσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους πολίτες από τα δεσμά της υποτέλειας και από γονατιστούς ικέτες της ΔΕΗ και του Κράτους θα τους κάνει όρθιους μαχητές και διεκδικητές των δικαιωμάτων του τόπου μας και των κατοίκων του.
Τα προβλήματα που οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα την περιοχή μας δεν είναι ορφανά, έχουν τις αιτίες και τους αίτιους.
Είναι ώρα να ξυπνήσουμε
από τον εφησυχασμό και τη ραστώνη που μας οδήγησαν τα <<νανουρίσματα>> της ΔΕΗ και των βολεμένων παιδιών της, είναι ώρα χρέους της Αυτοδιοίκησης και της Τοπικής Κοινωνίας να καταγράψει την αλήθεια για το χθες και να δώσει απαντήσεις στα αμείλικτα ερωτήματα που έρχονται από το μέλλον.
Γιατί καταστρέψαμε το περιβάλλον που δανειστήκαμε από τα παιδιά μας;
Γιατί ξεπουλήσαμε στη ΔΕΗ τις περιουσίες που μας άφησαν οι πατεράδες και θα κληρονομούσαν τα παιδιά μας;
Γιατί οδηγήσαμε τα παιδιά μας στην ομηρία να εκλιπαρούν τη ΔΕΗ για ένα μεροκάματο;
Γιατί αφήσαμε 50 ολόκληρα χρόνια τη ΔΕΗ και το κράτος να καταπατούν απαράγραπτα δικαιώματα της περιοχής και των κατοίκων της, που υποθηκεύουν το μέλλον του τόπου και των παιδιών μας;
Η ευθύνη για το αύριο βαρύνει όλους μας σήμερα, Ιδιαίτερα όμως αυτούς στους οποίους ο λαός εμπιστεύτηκε τη διαχείριση των τοπικών ζητημάτων για να διαμορφώσουν ένα καλύτερο αύριο για μας και τα παιδιά μας, τα οποία ενώ δεν ευθύνονται σε τίποτε, θα πληρώσουν το κόστος των δικαίων μας λαθών και παραλήψεων.
Μάρτιος 2005
Κων/νος Μαυρομάτης
πρ. Δήμαρχος Πτολεμαϊδας