Πέρασαν 40 μέρες από την ημέρα που αναχώρησε από κοντά μας η αειθαλής δημοδιδασκάλισσα Αναστασία Δάλλα –Πλιάκη πλήρης ημερών σε ηλικία 96 χρόνων, ακολουθώντας τον νόμο της φύσεως της επίγειας ζωής των ανθρώπων .
Η αείμνηστη Αναστασία σε συνέντευξη που είχα μαζί της προ ετών μου διηγήθηκε με υπευθυνότητα και ευχάριστη διάθεση αναπολώντας την διδασκαλικής της ζωή σε μια δύσκολη περίοδο, της δεκαετίας του ’30, πως ξεκίνησε και που υπηρέτησε.
Θα μεταφέρω ένα μέρος από όσα μου είχε πει, τιμώντας έτσι τη μνήμη της, γιατί περιέχει συγκλονιστικά στοιχεία η διδασκαλικής της θητεία που δείχνει τις συνθήκες υπό τις οποίες εργαζότανε οι δάσκαλοι τότε και που δεν έχουν καμία σχέση με τις σημερινές συνθήκες που παρέχει η πολιτεία στους δασκάλους.
Η σεβαστή μας αείμνηστη Αναστασία, προερχόμενη από φτωχή αγροτική οικογένεια που κατοικούσε στη Σκ’ρκα και το έλεγε με υπερηφάνεια ότι είναι Σκαρκιώτισσα, αποφοίτησε το 1932 από το διδασκαλείο Κοζάνης με πολλές άλλες Κοζανίτισσες, και μεταξύ αυτών και με τη Κική Δελιβάνη, παλιά γειτόνισσά μου, η οποία όπως γνωρίζω βρίσκεται εν ζωή και μένει στην Αθήνα. Μόλις αποφοίτησε διορίστηκε κοινοτική δασκάλα στο χωριό Λυγερή Κοζάνης και μαζί με δυο άλλες δασκάλες την Αρετή Καρακάση και τη Λόλα Δανάτσκου , που είχαν διοριστεί στα Σιδερά και στο Σκαφίδι-Ν. Νικόπολη αντίστοιχα, πηγαίνανε κάθε Δευτέρα με τα πόδια μέσω Κοίλων διανύοντας 11 χιλιόμετρα απόσταση και επέστρεφαν το Σάββατο το απόγευμα, γιατί το πρωϊ παρέδιδαν μαθήματα. Πεζοπορούσαν τρεις νέες κοπέλες μόνες και όπως μου έλεγε η γιαγιά Αναστασία «υπήρχαν πολλοί άλλοι κίνδυνοι, πέρα από τα τζομπανόσκυλα που κυκλοφορούσαν ελεύθερα». Τους είχαν πει ότι θα τους πληρώνανε 500 δραχμές το μήνα και όπως μου έλεγε η σεβαστή μας Δασκάλα « Δεν μας πλήρωσαν καθόλου, ούτε εμένα ούτε τις άλλες δύο δασκάλες και πηγαίναμε ανελλιπώς ένα χρόνο συνεχίζοντας τα μαθήματα, έχοντας από 40 μαθητές». Αυτές ήταν οι Δασκάλες με βαθύ συναίσθημα της αποστολής τους να μάθουν τα Ελληνόπουλα γράμματα , παραβλέποντας κάθε άλλη δυσκολία που συναντούσαν κατά την άσκηση του λειτουργήματός τους και είχαν μαθητές προσφυγόπουλα από τον Πόντο, που διψούσαν να μάθουν την Ελληνική γλώσσα.
Το 1933 διορίστηκε στο Σπήλαιο Γρεβενών, μόλις 19 χρόνων, μαζί της πήγε και η μητέρα της Ευαγγελία , που να αφήσουν να πάει τόσο μακριά το κορίτσι μόνο του και σε δύσβατη ορεινή περιοχή, έμεινε μαζί της στο Σπήλαιο πέντε χρόνια (5) όσα υπηρέτησε εκεί Δασκάλα. Ερχότανε στην Κοζάνη κάθε Πάσχα. όπως μου αφηγείτο η γιαγιά «Γρεβενά –Σπήλαιο-Γρεβενά, μετακινούνταν με άλογα και έκαναν τρεις ώρες διαδρομή με καλές καιρικές συνθήκες, το χειμώνα ήταν αδύνατη η μετακίνηση και έκανε βαρύ χειμώνα με πολλά χιόνια. Το 1934 και το 1935, το καλοκαίρι για δυο μήνες πήγαινε στη Σαμαρίνα μαζί με άλλους δασκάλους που υπηρετούσαν στα γύρω χωριά και δίδασκαν στα παιδιά των κτηνοτρόφων που ανέβαιναν οι κτηνοτρόφοι με τις οικογένειές του και τα πρόβατά τους το καλοκαίρι στη Σαμαρίνα. Οι μετακινήσεις για τη Σαμαρίνα γίνονταν με ζώα. Όταν τα άκουγες όλα αυτά από τη σοφή δασκάλα μας ,αναλογιζόσουν τις θυσίες που έκαναν τότε οι δάσκαλοι για να μορφώσουν τα παιδιά και με ποιες παρακαλώ συνθήκες. Ούτε καλοκαίρι διακοπές , ούτε «σιργιάνια» όπως λέμε, πιστοί οι δάσκαλοι στο υψηλό τους καθήκον και λειτούργημα τους, μετάδοσης των γραμμάτων στα παιδιά των ορεινών περιοχών της χώρας μας. Τιμούσαν το λειτούργημα του Δασκάλου με βαθιά αφοσίωση στο χρέος τους και ορθώς τους αποκαλούμε διδάσκαλους του γένους, είναι άξιοι τιμής και θαυμασμού.
Το 1937 παντρεύεται η δημοδιδασκάλισσα μας τον Κωνσταντίνο Πλιάκη, υπάλληλο του εποικισμού, έναν δραστήριο και έξυπνο άνθρωπο, που ασχολήθηκε και με την τοπική αυτοδιοίκηση στη δεκαετία του ’50 . Απέκτησαν τρία παιδιά τη Μαρία, την Ευαγγελία και τη Βούλα τα οποία και σπούδασαν , καθηγήτρια η Μαρία, είχε παντρευτεί τον εκπαιδευτικό Αντώνη Βούλγαρη, που απεβίωσε προ ετών και είναι χήρα, δασκάλα η Ευαγγελία, παντρεμένη με το Δάσκαλο και ψάλτη Ευάγγελο Τιάκα, απεβίωσε το 1997 άφησε παιδιά και ένα από αυτά είναι γιατρός που υπεραγαπούσε τη γιαγιά, και τη Βούλα που είναι γιατρός, παντρεμένη με τον Φίλιππο Καρατζά, μηχανικό και είναι εγκαταστημένη στη Θεσσαλονίκη, άφησε 4 εγγόνια και 8 δισέγγονα. Ως πιστή χριστιανή δημιούργησε και πολύ καλή οικογένεια, και είχε μεγάλη χαρά όταν μαζευότανε στο αρχοντικό της τις μεγάλες γιορτές όλη η «φαμπλιά» Κοζανιστή, παιδιά, γαμπροί και εγγόνια, μορφωμένα και αυτά, και δημιουργούσαν ευχάριστη ατμόσφαιρά μιας πατριαρχικής οικογένειας, τιμώντας τη γιαγιά κατά την Κοζανίτικη παράδοση.
Το 1939 πήρε μετάθεση από το Σπήλαιο Γρεβενών και τοποθετήθηκε στο χωριό Σταυρωτή Κοζάνης. Εδώ, θέλω σημειώσω μια αξιόλογη παρουσία ενός μαθητή της από το Σπήλαιο κατά την ημέρα της κηδείας της ο οποίος έγινε Δάσκαλος και είναι σήμερα συνταξιούχος, ονομάζεται Γιάννης Πέτρου, τον οποίο είχε μαθητή το 1937, προ 73 χρόνων, ήρθε να τιμήσει τη δασκάλα του, εξεφώνησε μάλιστα και επικήδειο, και συγκίνησε η συμπεριφορά του αυτή όλους μας, δείχνοντας πόσο αγαπούσαν τη δασκάλα τους τα παιδιά του Σπηλαίου. Σε συνομιλία μαζί του μου έλεγε ότι «ήταν η αείμνηστη υπόδειγμα εκπαιδευτικού, η διδασκαλία της ήταν εμπνευσμένη που μας απορροφούσε και παρακολουθούσαμε με ενδιαφέρον, δίδασκε με ηρεμία, με υπομονή, πρόσεχε όλους τους μαθητές και ποτέ δεν τιμώρησε κανέναν, τη σεβόμασταν όλοι και την αγαπούσαμε , ωραίες εποχές που μας οδήγησαν στο σωστό δρόμο της ζωής μας, ήταν δασκάλα με όλη τη σημασία της λέξεως». Να το σημειώσω και αυτό ότι κανένας εκπρόσωπος του διδασκαλικού συλλόγου Κοζάνης δεν παρέστη στην κηδεία της ούτε εξέδωσε ο σύλλογος ψήφισμα όπως συνηθίζεται στις περιπτώσεις αυτές. Λίγος σεβασμός στους ξεχωριστούς αυτούς δασκάλους του περασμένου αιώνα δεν βλάπτει, είναι ένδειξη πολιτισμού.
Μετά τη Σταυρωτή ,τοποθετήθηκε στο Πρωτοχώρι και έμεινε εκεί 19 χρόνια. Αξίζει να αναφερθεί ότι πήγαινε κάθε Δευτέρα με τα πόδια στο Πρωτοχώρι, 11 χιλιόμετρα απόσταση είχε μαζί της και το καλάθι με τα φαγητά της και επέστρεφε στο σπίτι της το Σάββατο, για να φροντίσει τα παιδιά της που τα κρατούσε η πεθερά της η Μαριγώ. και αυτή η μετακίνηση γινότανε σε όλη τη διάρκεια της κατοχής με μύριους κινδύνους., πολλές φορές στη διαδρομή όταν συναντούσε κάποιο κάρο την έπαιρνε ο καραγωγέας και κάπως ξεκουραζότανε. Το ίδιο φυσικά συνέβαινε και όταν υπηρετούσε στη Σταυρωτή, πεζοπορία και Άγιος ο Θεός, όπως λέμε.
Το 1959 πήρε τελικά οργανική θέση στην Πόλη της Κοζάνης, μετά από 26 χρόνια που δίδαξε σε διάφορα χωριά και το 1969 συνταξιοδοτήθηκε.
Δεν σταμάτησε όμως να ενδιαφέρεται για τον διδασκαλικό κλάδο, άλλο σημείο της βαθιάς αγάπης που είχε για τους συναδέλφους της, μας έδωσε τρεις καταστάσεις στις οποίες αναγράφονταν τα ονόματα των διδασκαλισσών, των δασκάλων και των νηπιαγωγών του περασμένου αιώνα, από το έτος 1920 και μετά, είχε καταγεγραμμένα 135 ονόματα, μεγάλο κουράγιο και προσπάθεια να γίνουν γνωστά τα ονόματα των συναδέλφων της, μας έδειξε και φωτογραφίες από διάφορα σχολεία κυρίως χωριών όπου υπηρέτησε και έβλεπες σε τι αίθουσες δίδασκαν που έμοιαζαν σαν αχυρώνες.
Αυτή ήταν η μεγάλη αρχόντισσα του διδασκαλικού κλάδου, πολυσεβαστή και μακαριστή Αναστασία Δάλλα-Πλιάκη, με αρχές, ποιότητα και συναδερφική ανθρωπιά.
Η αείμνηστη Αναστασία μας είχε δώσει τις πληροφορίες το 2006 και όλη τη συνέντευξη τη μεταφέραμε στο βιβλίο που εκδώσαμε το 2008, με τον τίτλο «ΚΟΖΑΝΙΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ».
Ο Κύριος να αναπαύσει την ψυχή της , θα τι θυμόμαστε πάντοτε, η μνήμη της αιώνια.
Γιάννης Κορκάς