Την Παρασκευή, 13 Νοε 2009, στο αμφιθέατρο της Ελληνικής Εταιρείας Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κ. Πατήσια, Αθήνα), ο κ. Βασίλης Γιαννόπουλος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Νέων Αγροτών συνέβαλε στους προβληματισμούς όλων με την εισήγησή του «Νέοι Αγρότες-Ποιότητα-Ανταγωνιστικότητα» που έγινε στην ημερίδα με θέμα «Η Ποιότητα στα Τρόφιμα κάνει την Διαφορά. Από το χωράφι και το στάβλο, στο ράφι και στο πιάτο». Η ημερίδα έγινε στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Ποιότητας, 9-13 Νοε 2009, η οποία για εφέτος είχε θέμα « Η Ποιότητα κάνει την Διαφορά».
Μεταξύ άλλων ο κ. Β. Γιαννόπουλος είπε:
Ο όρος Νέος σημαίνει ότι η νέα ή ο νέος πρέπει να είναι μεταξύ 18 έως 40 ετών. Αλλά εκεί που μπερδεύει πολύ το θέμα είναι ο όρος «Αγρότης». Ποιος είναι αγρότης; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αγρότης είναι αυτός που μένει στην ύπαιθρο, όπου και οι εκμεταλλεύσεις του/της, τα κύρια (άνω του 51%) εισοδήματά του να προέρχονται από την εργασία του/της στον αγροτικό χώρο και να είναι ασφαλισμένος στον ΟΓΑ.
Είναι πολύ σημαντικό να καθορίσουμε, ποιοι είναι οι αγρότες για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε συναντίληψη, ομοιογενή ομάδα, ομάδα κοινών συμφερόντων, και το κυριότερο ομάδα η οποία να μπορεί να διαπραγματευτεί με τους άλλους κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς.
Αλλά αν κριτήριο είναι το 50% και πλέον του εισοδήματος να προέρχεται από αγροτικές δραστηριότητες, η ασφάλιση στον ΟΓΑ, και μόνιμος κάτοικος της υπαίθρου, τότε όλοι αυτοί είμαστε περίπου 250.000. Και όπως καταλαβαίνει κάθε ένας από εμάς, οι υπόλοιποι «συνάδελφοι» μέχρι τα 850.000 άτομα που εισπράττουν ατομικά την ενιαία ενίσχυση, είναι μια δύσκολη κατάσταση. Και με αυτούς δεν μπορείς να μιλήσεις για ποιότητα. Γιατί τι είναι η Ποιότητα? Ποιότητα είναι η ικανοποίηση των (νόμιμων & ηθικών) προσδοκιών του καταναλωτή. Και οι 600.000 τουλάχιστον αυτής της μορφής «παραγωγοί» δεν ενδιαφέρονται παρά μόνο να πάρουν ότι μπορούν σήμερα, εδώ και τώρα. Ίσως μάλιστα και δεν επενδύουν καθόλου.
Αλλά μήπως μπορείς να μιλήσεις για ποιότητα με τους 250.000 περίπου κατά κύριο επάγγελμα αγρότες?. ΝΑΙ. Με αυτούς μπορείς να μιλήσεις. Αλλά. Για να γίνεις υδραυλικός πρέπει να πας σε ένα σχολείο και μετά να πάρεις άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, και μόνο τότε μπορείς να ανοίξεις ένα μαγαζάκι για υδραυλικά στην γειτονιά σου. Αγρότης μπορεί να γίνει όποιος θέλει και όποτε θέλει. Δεν χρειάζεται να πάει σε σχολείο. Δεν υπάρχουν αγροτικά σχολεία στην Ελλάδα, με την Ελληνική αγροτική κουλτούρα ή δεν λειτουργούν.
Αλλά ούτε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος έχει προβλεφθεί. Μπορεί ο κάθε ένας να δημιουργεί τροφή και να διαχειρίζεται θέματα δημόσιας υγείας χωρίς να ξέρει τίποτε για τα δηλητήρια ή τις μολύνσεις που μπορεί να κυκλοφορούν. Να είναι καλά οι έμποροι φαρμάκων και φυτοφαρμάκων που βοηθούν αρκετά. Όχι όμως ικανά για να είμαστε απόλυτα σίγουροι για το τι τρώμε, πόσο μάλλον περισσότερο για να μιλήσουμε για ποιότητα.
Όλοι μπορεί να ενδιαφέρονται για προϊόντα διατροφής με Μηδενική επιβάρυνση στο περιβάλλον ή περιβαλλοντικά φιλικά. Με αυτήν την έννοια ποιοτικό θα είναι ένα προϊόν που είναι τουλάχιστον φιλικότερο προς το περιβάλλον. Και υπάρχουν και πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις και φιλοπεριβαλλοντικές.
Εμείς οι Αγρότες, οι Νέοι αγρότες, ενδιαφερόμαστε για το περιβάλλον περισσότερο από κάθε άλλον, όχι μόνο για την αναψυχή μας και το οξυγόνο, άλλα γιατί παράγουμε μέσα σε αυτό, γιατί μεγαλώνουμε τα παιδιά μας μέσα σε αυτό, γιατί ζούμε, πραγματικά και όχι μεταφορικά, μέσα σε αυτό. Και μαζί με όλους τους άλλους ενδιαφερόμαστε για την ποιότητα της ζωής όλων και για την ποιότητα της ζωής μας.
Οι βιολογικές αγορές (όχι οι λαϊκές) είναι πετυχημένες. Διότι δίνουν την ευκαιρία στον καταναλωτή να έχει μία σχέση με τον παραγωγό. Σε όλη την Ευρώπη, οι αγορές αυτές είναι “farmer’s markets”, μόνο στην Ελλάδα έγιναν «λαϊκές αγορές» και είναι και των εμπόρων που προμηθεύονται, διαθέτουν και χαμηλής ποιότητας προϊόντα ή και ξενικά «βαφτισμένα» προκειμένου να απολάβουν μεγαλύτερα κέρδη, ή να πουλούν φτηνότερα από τα άλλα μαγαζιά. Στις βιολογικές αγορές, καταφέραμε οι παραγωγοί να πουλάνε μόνο όσα παράγουν σύμφωνα με τη δυναμικότητα των χωραφιών τους, και όλα αυτά σε μία διαδικασία ελέγχου της ομάδας.
Και ακριβώς αυτό το πνεύμα της ομάδας, της κοινωνίας, είναι που θέλω να τονίσω. Το 2000 στην Ξάνθη όπου έγινε το ετήσιο συνέδριο των Νέων Αγροτών το θέμα μας ήταν το σημερινό. «ΜΑΖΙ, ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΑΦΙ ΣΤΟ ΡΑΦΙ». Τα συμπεράσματα μας έχουν κατατεθεί από τότε στους εμπλεκόμενους φορείς. Τα δικά μας προϊόντα λοιπόν θέλουμε να είναι ποιοτικά, αγνά, καθαρά, τοπικά ώστε να κερδίσουν την καταξίωση και την προτίμηση του καταναλωτή Έλληνα ή ξένου και με ταυτότητα βέβαια να φθάνουν στις αγορές, στο ράφι και το πιάτο συντεταγμένα και οργανωμένα.
Ανησυχούμε για αυτό συζητάμε και συνεργαζόμαστε.
Έχουμε στόχους και αισιοδοξούμε για αυτό επιδιώκουμε.
Καλώς ή κακώς, η αγροτική κοινωνία είναι διαφορετική από την αστική. Έχει άλλες αξίες, έχει άλλο τρόπο σκέψεις, έχει άλλα μεγέθη οικονομικά. Το να πληρώνεσαι σαν αγρότης και να καταναλώνεις σαν αστός είναι καταστροφικό. Ακόμη πιο καταστροφικό είναι να παράγεις σαν αγρότης και να σκέφτεσαι σαν αστός. Φανταστείτε έναν αγρότη που πάει για weekend ασχέτως καιρικών συνθηκών και συνθηκών περισυλλογής καρπών ή άλλων αναγκών.
Αυτός ο αγρότης που ζει στην ύπαιθρο με αστικά πρότυπα είναι μόνιμα καταδικασμένος να ζει σε μία συνεχή εσωτερική –ίσως και εξωτερική- αντίφαση, και αυτό του βγαίνει. Του βγαίνει στην παραγωγή, του βγαίνει στις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους, του βγαίνει τελικά στην ποιότητα. Δεν μπορείς από δυστυχισμένους αγρότες, και προσέχω πολύ την έκφρασή μου, γιατί άλλο αγρότης και άλλο παραγωγός, όπως προσπαθεί να μας αποσαφηνίσει τώρα η κα Μπόελ και η Ευρώπη, λέω λοιπόν ότι δεν μπορείς από έναν δυστυχισμένο αγρότη να πετύχεις την ικανοποίηση του πελάτη, την ποιότητα.
Εμείς οι Νέοι Αγρότες θέλουμε να μεταφέρουμε τη διαφοροποίηση όχι στην τιμή ή στην ανταγωνιστικότητα όπως τη λένε οι οικονομολόγοι, αλλά στην ποιότητα και στις σχέσεις. Μας ενδιαφέρει ένα προϊόν να εκφράζει τον παραγωγό του, να είναι με το όνομά του, και οι αγορές να στηρίζονται στη συναισθηματική σχέση που αναπτύσσεται από τον παραγωγό στον καταναλωτή.
Προσεκτικά, δεν είπα «από το χωράφι στο πιάτο». Από το χωράφι στο πιάτο είναι για ένα πράγμα. Είπα από τον αγρότη στον καταναλωτή. Επειδή θέλω οπωσδήποτε να βάλω μέσα τις ανθρώπινες σχέσεις, να βάλω μέσα αξίες, παραδόσεις, ήθη και έθιμα, πολιτισμό, και να τα ενσωματώσω σε ένα νέο, τελείως διαφορετικό προϊόν, που θα έχει ταυτότητα. Την ταυτότητα της περιοχής. Και τότε, η λέξη «ανταγωνισμός» δεν θα σημαίνει τίποτα. Επειδή οι καταναλωτές θα είναι ικανοποιημένοι από την ποιότητα που αναζητούν, αρκεί βέβαια να μπορούν να το πληρώσουμε και δεν μιλάμε για σοβαρές διαφοροποιήσεις τιμών αλλά πάντως όχι ανταγωνισμό τιμών.
Προσπάθησα να τονίσω μερικά μόνο από αυτά που συζητήσαμε στο 16ο Πανελλήνιο Συνέδριό μας, στην Αρχαία Ολυμπία, 3-6 Σεπ 2009, όπου έγινε και η πρώτη παρουσίαση του σημερινού Πρωθυπουργού για τα αγροτικά, και όπου ακούσαμε πολλά από αυτά που καταγράφω.
Αναζητούμε λύσεις για μία νέα εφοδιαστική αλυσίδα, η οποία θα συνδέει τους παραγωγούς αγρότες με τους αστούς καταναλωτές και με τη χρήση της πληροφορικής.
Οκτώ χρόνια μετά την πραγματοποίηση του συνεδρίου (7ο, 2000), σήμερα, δεν είμαστε το ίδιο τραγικά συγκρινόμενοι με το τότε, αλλά συγκρινόμενοι με τους γύρω μας, η διείσδυση του internet στις αγροτικές περιοχές είναι σε απελπιστική κατάσταση και οι προτάσεις μας για την ανάγκη σύνδεσης των Νέων Αγροτών με τα σύγχρονα εργαλεία πληροφόρησης, διακίνησης, logistics κτλ δε βρίσκει αυτιά στη μέχρι σήμερα (13/1109) πολιτική ηγεσία. Μοιάζει σαν να μη θέλουν να μας επιτρέψουν να αναπτύξουμε το δυναμισμό μας. Μας θέλουν κουτόφραγκους και μίζερους που θα συμβιβαζόμαστε με ελεημοσύνες.
Οι Νέοι Αγρότες πήγαμε σε μέσες σχολές, πήγαμε στα ΤΕΙ, αξιοποιήσαμε τα ΙΕΚ, πήγαμε στα πανεπιστήμια και εξ’επιλογής του επαγγέλματος είμαστε αγρότες. Αναζητούμε εναγωνίως σύνδεση με την ανύπαρκτη αγροτική έρευνα στην Ελλάδα, αναζητούμε εναγωνίως σχολεία αγροτικά, που θα εκπαιδεύσουν τους μελλοντικούς επαγγελματίες του χώρου, αναζητούμε εναγωνίως να αποκτήσουμε ενιαία φωνή στον αγροτικό χώρο, αναζητούμε εναγωνίως να γίνουμε μερίδα των επιμελητηρίων της χώρας μας γιατί είμαστε και εμείς επαγγελματίες και επιχειρηματίες. Επιθυμούμε να συζητήσουμε και να συνεργαστούμε με τους άλλους κοινωνικούς εταίρους, τους αστούς, τους βιομήχανους, τους άλλους επαγγελματίες, να καταγράψουμε τι θέλουν από εμάς, τι θέλουμε εμείς να μας δώσουν για να τους δώσουμε αυτό που θέλουν και πως θα εξασφαλιστούν τα μέσα και η στρατηγική για να το πετύχουμε.
Δεν είμαι απαισιόδοξος, Σε αυτό τον γεωγραφικό χώρο, οι Έλληνες έτσι όπως είμαστε επιβιώσαμε 3000 χρόνια και μεγαλουργήσαμε. Θα επιβιώσουμε και πάλι. Ίσως με κόπο. Αλλά είμαστε σίγουροι πως υπάρχει και εύκολος τρόπος. Ας τον αναζητήσουμε μαζί. Και ας είναι η ποιότητα μία πλατφόρμα για συζήτηση μαζί σας, μαζί με όλους τους καταναλωτές.
Η εισήγηση του κ. Β. Γιαννόπουλου καταχειροκροτήθηκε από τους συμμετέχοντες, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να την σχολιάσουν στην γευσιγνωσία με ελληνικά παραδοσιακά προϊόντα, που ακολούθησε.
Η ημερίδα ξεκίνησε με χαιρετισμό του κ. Μ. Κοζάνη (προέδρου της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Ποιότητας) και η ανάγνωση του χαιρετισμού της Υπουργού ΑΑ&Τ και της τ. Υπουργού κας Ν. Μπακογιάννη από τον συντονιστή κ. Ντίνο Μπλιάτσιο (Γεωργική Ανάπτυξη ΑΕ).
Με ευχαρίστηση ακούσαμε όλοι την παρουσίαση του φορέα πιστοποίησης EQA HellasΑΕ, καθώς και την εμπειρία της ΑΚΑΣ ΗΛΙΟΣ (ομάδα 500 παραγωγών εσπεριδοειδών) από τις προσπάθειες και την οργάνωση για την επίτευξη της ποιότητας.
Ξεχωριστή ήταν η σημασία της παρουσίασης του κ. Νίκου Βάγια (ΟΠΕΓΕΠ-AgroCert) με θέμα: Συστήματα Πιστοποιημένης Ποιότητας στον ΑγροΔιατροφικό τομέα, όπου έγινε απολύτως σαφές ότι το «Ασφαλές» είναι αντικείμενο του ΕΦΕΤ και το «Ποιοτικό» είναι αντικείμενο του ΟΠΕΦΕΠ. Μέσα από τις 27 διαφάνειες της προσεγμένης παρουσίασης δεν έγινε απολύτως κατανοητό γιατί δεν υπάρχει επαρκής αναγνωρισιμότητα των σημάτων ποιότητας από τους καταναλωτές, ούτε επαρκής ζήτηση, που να διακιολογεί τα συνεχεί έξοδα πιστοποίησης που σήμερα πληρώνει ο αγρότης, χωρίς να τα ανακτά από διαφοροποίηση στις τιμές της αγοράς.
Για την καταγραφή,
Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998282382