ΤΟΥ
ΑΘΗΝΟΔΩΡΟΥ
ΤΑΝΙΔΗ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ λέγοντας: εννοούμε τα επιτεύγματα του ανθρώπου, αυτά που εξυψώνουν το πνευματικό και πολιτιστικό του επίπεδο. Εννοούμε τα θετικά στοιχεία της τέχνης και της επιστήμης, αυτά, που άντεξαν και αντέχουν στον χρόνο και συντελούν στην εσωτερική και εξωτερική καλλιέργεια του ανθρώπου. Εννοούμε, τους θεσμούς και τις αξίες των προγόνων μας, αυτές, που αποτελούν οδηγό και δίδαγμα στις γενιές που πέρασαν, σ` αυτές που υπάρχουν και σ` αυτές που θα έλθουν. Εννοούμε, τέλος τις αδιαπραγμάτευτες αξίες του ανθρώπου τα μορφωτικά ιδεώδη ενός λαού, αυτά που διδάσκουν χρηστά ήθη και συντελούν την ειρηνική συνύπαρξη των λαών.
Παρακολουθώντας διάλεξη του διακεκριμένου πανεπιστημιακού και φιλοσόφου Χρήστου Γιανναρά, για τον πολιτισμό, αποκόμισα τα εξής συμπεράσματα: Ο ελληνικός πολιτισμός, νοούμενος στην διαχρονική του διάσταση, ήτοι ξεκινώντας από την αρχαιότητα και φθάνοντας μέχρι το νεώτερο ελληνισμό, παρουσιάζει ορισμένες αναπτυξιακές ιδιότητες, που δεν μπορούν να προσδιοριστούν διαφορετικά, ει μη μόνον, ως σύνθετες διαχρονικές διαδικασίες. Οι ιδιότητες αυτές εκφράζουν τις διάφορες ιστορικές φάσεις και ιδιαιτερότητες του πολιτισμού και μας διδάσκουν την συνέχεια και την δημιουργία νέων πολιτιστικών στοιχείων.
Τον ελληνικό πολιτισμό, μπορούμε να διακρίνουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες χρονικής και μορφολογικής αναπτύξεως. Η πρώτη κατηγορία αφορά την μελέτη, και διάδοση των πολιτισμικών στοιχείων του παρελθόντος, καθώς και την δημιουργία πολιτιστικών στοιχείων της παρούσης γενιάς για το μέλλον. Η δεύτερη αφορά την δημιουργία ποσοτικού και γεωγραφικού προσδιορισμού. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει ο ποιοτικός και πνευματικός σταδιακός μετασχηματισμός. Φυσικά και οι δύο κατηγορίες είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και συσχετίζονται με ισχυρά λειτουργικά στοιχεία, που σχηματίζουν τελικώς, τον συνολικό ιστορικό προορισμό του πολιτισμού. Αλλά, για να κατανοήσουμε την λειτουργική σχέση ανάμεσα στις χρονικές, ποσοτικές και ποιοτικές απόψεις, πρέπει να προσφύγουμε στην έννοια της επαυξητικής διαδικασίας, πράγμα που δεν είναι της παρούσης εργασίας.
Στόχος του παρόντος, είναι η κατάθεση των πάγιων αρχών λειτουργίας των πολιτιστικών συλλόγων, που δυστυχώς έχουν καταστρατηγηθεί ή απαξιωθεί εν πολλοίς. Ελάχιστοι είναι αυτοί που ακολουθούν πολιτιστική αποστολή και επιτελούν πολιτιστικό έργο για το μέλλον.
Ο πολιτισμός – όπως σημειώσαμε και παραπάνω-είναι τέχνη και επιστήμη μαζί. Αναφέρεται στο παρελθόν και εργάζεται για το μέλλον. Μελετά και διαδίδει τα πεπραγμένα των προγόνων και συγχρόνως δημιουργεί πράξεις και ιδέες για τις μελλοντικές εξελίξεις της ζωής. Γι` αυτό και ο σκοπός της ιδρύσεως ενός πολιτιστικού συλλόγου είναι διττός. Αφ` ενός μεν, να μελετήσει και να διαδώσει την προγονική του κληρονομιά, αφ` ετέρου δε, να δημιουργήσει με τις πράξεις και ενέργειες των μελών του πολιτισμό, τον οποίο θα παραδώσει στις γενιές που θα έλθουν. Όμως, την σπουδαία και υψηλή αυτή αποστολή, μικρή μερίδα Ελλήνων πολιτών γνωρίζει. Η πλειονότητα θεωρεί ότι η αποστολή ενός πολιτιστικού συλλόγου αρχίζει μ` ένα χορευτικό συγκρότημα και τελειώνει σ` έναν ετήσιο χορό, ή σ` ορισμένες άλλες εκδηλώσεις τύπου χαβαλέ.
Το πρόβλημα –κατά την ταπεινή μου άποψη- οφείλεται στον ισοπεδωτισμό της ελληνικής κοινωνίας, στην καλλιέργεια της μαζικοποίησης και στην απαξίωση των αρχών και αξιών της πάλαι ποτέ προβεβλημένης αξιοκρατίας. Σήμερα είμαστε όλοι ίδιοι και κατάλληλοι επί παντός θέματος. Απαξιώσαμε τις γνώσεις και τις εξειδικεύσεις. Είμαστε ότι δηλώνουμε, χωρίς να έχουμε τα προς τούτο κατάλληλα τυπικά ή ουσιαστικά προσόντα.
Στην Ελλάδα σήμερα επικρατεί ο τύπος του ισοπεδωτικού παρασίτου. Στο κέντρο αυτής της συμπεριφοράς βρίσκεται η αμάθεια ή η ημιμάθεια και οι τυχοδιωκτικές μαφίες. Αυτοί που παριστάνουν τις «πολιτιστικές» νομενκλατούρες, αυτούς που εξέθρεψε ο απερίγραπτος «κοινωνικός μετασχηματισμός», το ελληνικό βαμπίρ, που εγκαταβιώνει εδώ και χρόνια, στα σπλάχνα της αδιαφορούσας κοινωνίας και την παρασύρει στην απαξίωση. Δυστυχώς το άτομο σήμερα δεν έχει «λογικό», αλλά μόνον ατομικισμό και εδώ βρίσκεται η αιθεροβασία και το ασύγγνωστο λάθος. Το Εγώ του είναι πάνω από την λογική, γι` αυτό και τα κίνητρά του, οι σκοποί του προηγούνται της λογικής, την οποία, φυσικά επικαλείται, αλλά, ωστόσο, δεν εφαρμόζει. Αυτός είναι ο τύπος που ασχολείται σήμερα (κατά κανόνα) και με τα πολιτιστικά, όχι γιατί γνωρίζει ή τον ενδιαφέρει το θέμα, αλλά γιατί προσδοκά αλλότρια συμφέροντα.
Το θέμα της πολιτιστικής ενασχολήσεως του ατόμου είναι μείζον, είναι πολύ υψηλό και χρειάζεται να έχει πολλές και ποικίλες γνώσεις. Να γνωρίζει την έννοια και το νόημα του πολιτισμού, τους στόχους που επιδιώκει και τα αποτελέσματα που πρέπει να επιφέρει. Να γνωρίζει ιστορία πανεπιστημιακού επιπέδου και ανθρωπογεωγραφία παγκόσμιας εμβέλειας, έτσι ώστε να κρίνει τα σωστά πολιτιστικά δεδομένα και να παράγει πολιτιστικά ιδεώδη που θα αντέξουν στον χρόνο.
Φυσικά, προηγουμένως είναι απαραίτητο να γνωρίζει τον εαυτό του. Να έχει επίγνωση των δυνατοτήτων του, των ενδιαφερόντων που του ταιριάζουν. Να γνωρίζει τα προσόντα του (τυπικά και ουσιαστικά) και τον βαθμό της κοινωνικής του αποδοχής. Κοντολογίς, να έχει το «Γνώθι σ` αυτόν». Γιατί, η πρόοδος ενός λαού, η κοινωνική και πολιτιστική ανέλιξη μιας οργανωμένης ομάδας, εξαρτάται από την ικανότητα και τα προσόντα των διοικούντων και των στελεχών. Εξαρτάται ακόμη, από την ομαλή συνεργασία και αλληλεπίδραση του συνόλου των μελών του. Ο Λ. Τολστόϊ, παρομοίασε την συνεργασία και την μαζικότητα, με το εξής παράδειγμα: «….όπως για να ζεσταθεί το νερό μέσα σ` ένα δοχείο, πρέπει να ζεσταθεί κάθε μόριό του, έτσι και για να βελτιωθεί η θέση των ανθρώπων (ως κοινωνία, ως ομάδα) πρέπει να βελτιωθούν οι ίδιοι οι άνθρωποι». Στοιχείο, που δυστυχώς λείπει από την σημερινή ελληνική κοινωνία. Ακόμη, ο μεγάλος φιλόσοφος, μαθηματικός και φυσικός, Καρτέσιος είπε: «Ό,τι είμαστε είναι αποτέλεσμα του τι σκεπτόμαστε…..Οι μεγάλοι άνθρωποι μιλούν για ιδέες….Οι μεσαίοι άνθρωποι, μιλούν για γεγονότα….Οι μικροί άνθρωποι, μιλούν για τους άλλους….».
Κλείνοντας, θέλω να επισημάνω την πολυποίκιλη κρίση που μαστίζει την ελληνική κοινωνία και κυρίως την πνευματική και πολιτισμική κατάσταση. Να σημειώσω την άμεση απειλή του μέλλοντος της πατρίδος μας και την μεγάλη ανάγκη να στραφεί ο νεοέλληνας προς την ιστορία και τον πολιτισμό. Να ενστερνιστεί την πλούσια φαρέτρα των προγόνων μας, γιατί αποτελεί οδηγό και το δίδαγμα της πραγματικής ουσίας της ζωής, την «ελληνική σχεδία του βίου».
