Ο Ποντιακός χορός Κοτσαγγέλ Ο αρχαιότερος χορός του κόσμου, ζωντανός δεσμός με το παρελθόν. Έρευνα- καταγραφή: Παναγιώτης Μωυσιάδης

Αποτελεί αναμφισβήτητο πλέον γεγονός, ότι ο αρχαιότερος χορός της Ελλάδας παλαιότερος ακόμα και από το συρτό, είναι ο ποντιακός χορός Κοτσαγγέλ, που διασώθηκε μαζί με τους άλλους αρχαιοπρεπείς ποντιακούς χορούς, που έφεραν οι Πόντιοι στην Ελλάδα.

Το Κοτσαγγέλ -Αέρανος ή Αγέρανος χορός μιμείται κινησιολογικά το πέταγμα των Γερανών. Ανήκει στους φιδωτούς ή λαβυρινθώδεις χορούς της χαράς και της νίκης..

Είναι ο χορός, που χόρεψε ο ημίθεος Θησέας με τις επτά κόρες και τους επτά νεανίες αμέσως μετά την εξόντωση του Μινώταυρου έξω από το λαβύρινθο του βασιλιά Μίνωα, στην Κρήτη.

Ο χορός είναι τελετουργικός και χορεύεται μετά από κάθε μεγάλη χαρά και ψυχική ευφορία.

Το γεγονός αυτό μας το περιγράφει πολύ παραστατικά ο Ξενοφών Άκογλου μεταφέροντάς μας μάλιστα στην αρχαία παράσταση που ο ίδιος χορός χορεύονταν στην αρχαιότητα κοντά στον γιαλό ΄΄ σην τάλιαν ΄΄:

(Από καμιά φορά οι αρχηγοί του χορού, όπως ήτανε σε ευθυμία, οδηγούσαν τους χορευτές στο γιαλό, μπαίνανε στη θάλασσα στα ρηχά, «σην τάλιαν», και συνέχιζαν εκεί το Κοτσαγγέλ” με φωνές, επευφημίες κ” εκδηλώσεις που μαζί με τη μουσική λάβαιναν την έκταση αληθινού πανζουρλισμού. Όλοι γενικώς παρουσίαζαν μιαν εικόνα ομαδικής «συνειδητής παραφροσύνης»)

Είναι χορός του δρόμου και της αναγγελίας, οδοιπορικός χορός γι’ αυτό στα ποντιακά λέγεται και ΄΄πορπατευτός΄΄, καθώς με το χορό αυτό ολοκληρωνόταν ο ποντιακός γάμος και οι χορευτές ανήγγειλαν το χαρούμενο γεγονός στο χωριό.

Ο χορός γεννιέται γύρω στο 2500 π.χ. στη Μινωική εποχή, όταν ο Θησέας πήγε να σκοτώσει το αιμοσταγές θεριό, τον Μινώταυρο.

Χορεύεται, όπως και ο χορός του Θησέα, σε σχήμα φουρκέτας (λαβύρινθου) και η κίνηση των χορευτών ακολουθεί τους ελιγμούς του φιδιού.

Η μιμητική ταύτιση με τους ελιγμούς του φιδιού ανάγεται στην προμινωική εποχή και έχει την απαρχή του στην Αίγυπτο, στη Μεσοποταμία ή και στην Κίνα.

Ο λαβυρινθοειδής σχηματισμός του απεικονίσει τη μεγάλη περιπέτεια του ημίθεου Θησέα. Η θεϊκή ονομασία του ΄΄ μισού θεού ΄΄ μετονομάστηκε στη χριστιανική αντίστοιχη θεώρηση με τον όρο κοτσάγγελος ( κοτσός άγγελος ) και ο χορός αυτού Κοτσαγγέλ (μισός Θεός) αφού κατά την θεολογία μας οι άγγελοι είναι μισοί Θεοί.

Σε μας, τους Ποντίους, τελετουργικά στοιχεία από το χορό του Θησέα πέρασαν στον ποντιακό γάμο, στο χορό Θύμισμαν ή θύμιγμαν ή εφτά μονοστέφανα και το τέκ.

Στον χορό αυτόν, που είναι επίσης ένας βαδιστικός ομαλός χορός ( Ομάλ),

χορεύουν εφτά ζευγάρια μονοστέφανα, όπως τα εφτά ζευγάρια των παρθένων που χόρεψαν με τους εφτά νέους που κρατούσε και καθοδηγούσε ο Θησέας ( το τέκ).

Το ότι η παράδοση αυτή έχει πραγματική βάση ενισχύεται από τα λεγόμενα διαφόρων ποιητών και συγγραφέων, όπως ο Όμηρος που στην «Ιλιάδα» (Σ.590, μετάφρ. Ν. Καζαντζάκη-Ι. Κακριδή), περιγράφει την κατασκευή της ασπίδας του Αχιλλέα από τον Ήφαιστο, και λέει τα ακόλουθα για το χορό του κουτσοπόδαρου θεού:

«Ξομπλιάζ’ ακόμ’ ο κουτσοπόδαρος θεός και χοροστάσι,

όμοιο με κείνο πού ’χει ο Δαίδαλος της ομορφομαλλούσας

της Αριάδνης στην απλόχωρη Κνωσό παλιά φτιαγμένο.

Άγουρα εκεί κι ακριβογόραστες παρθένες είχαν στήσει χορό,

κι ένας του άλλου εκρατούσανε πα στον αρμό τα χέρια…»

Ακόμα και στο τραγούδι, που συνοδεύει το χορό κοτσαγγέλ, γίνονται αναφορές

στην Κρήτη, χώρα του Βασιλιά Μίνωα και στο συνοικέσιο του Θησέα με την κρητικοπούλα κόρη του Αριάδνη.

Ο έρωτας, που δημιουργήθηκε μεταξύ του Θησέα και της Αριάδνης. Όπως επίσης και η εγκατάλειψή της στο νησί Νάξο γιατί ήταν έκφυλη

( μάγισσα ) αφού στη συνέχεια παντρεύτηκε όπως γνωρίζουμε τον Θεό Διόνυσο.

Ένα καράβι Κρητικό μηδέ τρανό μηδέ μικρό

μόνο σαράντα δυο πηχό.

Με έφερε στα ξένα, στα ξένα τ ’ ανεγνώριμα.

Και πήρα φραγκοπούλα …! Ήταν μά… ήταν μάγισσα ..!

Όταν ένας λαός φέρνει μέσα στον χορευτικό του πολιτισμό μοναδικά στοιχεία του παγκόσμιου πολιτισμού, που έχουν τις ρίζες τους στους πρώτους καταγεγραμμένους πολιτισμούς, τότε αποτελεί μέγιστη ιεροσυλία ο λαός αυτός να εκφυλίζει και να εκμαυλίζει τους χορούς του με την προσθήκη ξένων χορών από ασιατικές ή τουρκμενικές φυλές.

Τους ποντιακούς χορούς οφείλουμε να τους διατηρήσουμε και να τους περιφρουρήσουμε ΄΄ως κόρην οφθαλμού΄΄. Και αυτό, γιατί είναι μοναδικά αποκτήματα του παγκόσμιου πολιτισμού.

Δυστυχώς όπως αγνοήθηκε από την ελληνική πολιτεία κάθε τι από τον ποντιακό πολιτισμό , έτσι αγνοήθηκαν και τα πανάρχαια χοροστάσια μας.. Για τον Τσακώνικο χορό έχουν γίνει πάμπολλες ημερίδες και έρευνες .. Για το ποντιακό ΄΄Κοτσαγγέλ ( Αέρινο) καμία…. Αυτή η αδιαφορία αποδεικνύει πρώτιστα την δική μας άγνοια για τον μοναδικό μας πολιτισμό , αλλά και τον ακαδημαϊκό ρατσισμό απέναντι στον αρχαιότερο ποντιακό πολιτισμό…

Τίτλοι : Φωτό

Χορός Κοτσαγγέλ με συνοδεία λύρας

Ο Θησέας με τα εφτά ζευγάρια χορεύει το χορό Κοτσαγγέλ στο γιαλό το 2500 π.χ.

Ο αέρανος χορός στην Πάρο με τις ίδιες κινήσεις του Κοτσαγγέλ.

Χορός Κοτσαγγέλ. Εύξεινος Λέσχη Πτολεμαίδας 1970.

Ευθυμιάδης Ευθύμης , Αλεξανδρίδου Καλλιόπη ,Μωυσιάδης Παναγιώτης, Ξανθοπούλου Γεωργία, Ιωσηφίδης Νίκος, Σπυρίδης Γιάννης, Μωυσιάδου Ρούλα, Ιωσηφίδης Κυριάκος. Ξαντινίδου Σ., Στεφανίδης Στέφανος..