Μάρκος αρεθουσίων – Γράφει ο Νικηφόρος Μανάδης

Ὁ ἱερομάρτυς Μάρκος, ἐπίσκοπος Ἀρεθουσίων τῆς Συρίας,  γιορτάζει στὶς 29 Μαρτίου. Ἐμνημόνευσα βιαστικὰ καὶ ἀπαθῶς πολλὲς φορὲς τὸ ὄνομά του κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς του. Διότι ἔλεγα, κι ἄλλος ἕνας μάρτυρας. Ὅμως ὅταν διάβασα τὸ πολυμαρτύριό του, πόνεσε ἡ ψυχή μου. Τὸ πολυεγκληματικὸ μαρτύριό του ἔγινε ἐπὶ τῆς ταλαίπωρης βασιλείας Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτη.

Ὁ Ἰουλιανὸς εἶχε μεγάλο δίκαιο νὰ ἔχη βαρὺν πόνο γιὰ τὴν δολοφονία τῆς οἰκογενείας του. Ὅμως εἶχε μεγάλο ἄδικο διότι πόνος του μετατράπηκε σὲ ἐκδίκησι. Ἡ δὲ ἐκδίκησί του ἄλλαξε μέτωπο. Ἀντὶ νὰ ἐκδικηθῆ τὰ πρόσωπα ποὺ ἔκαμαν τὰ ἐγκλήματα, θεώρησε ὑπεύθυνη τὴν ἐλεύθερη πλέον Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ποὺ μόλις εἶχε ἐξέλθη καταβασανισμένη μέσα ἀπὸ τὸ καμίνι τῶν διωγμῶν. Ὁ Ἰουλιανὸς μόλις ἔγινε αὐτοκράτωρ ἐκδικήθηκε σκληρὰ τοὺς «Γαλλιλαίους», ὅπως ὀνόμαζε περιφρονητικὰ τοὺς χριστιανοὺς καὶ κατέβαλε μὲ πολλὴν μανία προσπάθειες νὰ «ἀναστήση» τὸ ἤδη ἐν ἀποσυνθέσει πτῶμα τῆς εἰδωλολατρίας. Καὶ στὸ τέλος ἂς ἀνασήκωνε τὸ πτῶμα, ἀφοῦ τὸ ἐπιθυμοῦσε τόσο πολύ. Ἀφοῦ εἶχε καὶ τόσο ὑποκάρδιο καημὸ νὰ πασαλείφεται μὲ τὰ ταυροαἵματα τῶν μυστηρίων τοῦ Μίθρα ἢ νὰ ἀκούη τὰ γουργουρητὰ τῶν δαιμόνων. Πόσο κρῖμα καὶ βλακεία ὅμως εἶναι αὐτὰ γιὰ ἕναν μορφωμένο ἄνθρωπο καὶ μάλιστα βασιλιᾶ! (Ἡ μπάμπου ἡ Βέτινα, στοὺ χουργιό μας ἰτότι μὶ τὰ ἀνταρτκά, τραγδούσι, «βασιλιᾶς τρανὸ γουμάρι, νὰ τοὺν βάλουμι σαμάρι, (κι στοὺ τέλους ἴλιγι καρκαρίζουντας), κι μνιὰ σέλα βάλτι τουν»).

Γιατὶ ὅμως νὰ ξαμολύση, αὐτὸς ὁ φιλόσοφος καὶ πολυμορφωμένος στὶς σοφὲς Σχολὲς τῶν Ἀθηνῶν, καὶ πάλι τοὺς εἰδεχθεῖς διωγμοὺς ἐναντίον τῶν χριστιανῶν σὰν τῶν ἀνισόρροπων τῆς Ρώμης καὶ τοῦ Κρεμλίνου; Τελικὰ τὸ αἱμοδιψότερο ἀγρίμι τοῦ ζωϊκοῦ βασιλείου ἐναντίον τοῦ ἀνθρώπου δὲν εἶναι ὁ τίγρης, ἀλλὰ ὁ τιγρἄνθρωπος! Μάλιστα δὲ στὴν Ἀλεξάνδρεια κατὰ τὸν διωγμὸ τοῦ Ἰουλιανοῦ οἱ εἰδωλολάτρες «ξεγύμνωσαν παρθένα κορίτσια, τὰ ἔσφαξαν, τὰ ἔσχισαν στὰ δύο καὶ ἔφαγαν τὰ σπλάγχνα τους. Ὕστερα ἀνέμειξαν τὶς σάρκες τους μὲ γουρουνοτροφὲς καὶ ξαμόλυσαν γουρούνια νὰ τὰ ἀποτελειώσουν…» (Γρηγορίου Θεολόγου Κατὰ Ἰουλιανοῦ Στηλιτευτικὸς Α’ ΕΠΕ 3,121-122). Εὖγισας, ἀ ρὰ παλλικαράδειζμ’! Πολὺ μεγάλη ἐπιτυχία εἶχε ἡ μορφωτικὴ ἐπανάστασί σου, ἔρμε Ἰουλιανέ!

*************

Ὥρα ὅμως εἶναι νὰ ἀντιγράψουμε τὸ μαρτύριο τοῦ Μάρκου, ὅπως τὸ καταθέτει ὁ σύγχρονος καὶ αὐτόπτης τῶν διωγμῶν καὶ συμφοιτητὴς τοῦ Ἰουλιανοῦ στὴν Ἀθήνα Γρηγόριος ὁ θεολόγος.

«Τὰ ἐπεισόδια ποὺ συνέβησαν μὲ τὸν θαυμάσιο Μάρκο τῶν Ἀρεθουσίων, ποιὸς εἶναι τόσο μακριὰ ἀπὸ τὴν κατοικημένη περιοχή μας, ὥστε νὰ τὰ ἀγνοῆ καὶ νὰ μὴ προλαβαίνη στὴν ἀφήγησι αὐτὸν ποὺ τὰ διηγεῖται; …

Ὁδηγοῦνταν ἕνας γέρων ἱερεὺς ἐθελοντικὸς ἀθλητὴς μέσα ἀπὸ τὴν πόλι. Ἦταν σεβαστὸς γιὰ τὴν ἡλικία του καὶ σεβαστότερος ἀπὸ ὅλους γιὰ τὴν ζωή του. Δὲν τὸν σέβονταν μόνο αὐτοὶ ποὺ τὸν καταδίωκαν καὶ τὸν τυραννοῦσαν. Τὸν ὁδηγοῦσαν ἔτσι ὅλες οἱ ἡλικίες καὶ ὅποιοι τυχαῖοι. Ὅλοι δὲ τὸ ἴδιο. Ὄχι μόνο ἀπὸ μία κατηγορία καὶ ἀπὸ ἄλλην ὄχι. Ἄνδρες, γυναῖκες, νέοι, μεσήλικες. Τυραννοῦνταν ἀπὸ ὅλους κατὰ τὸν ὅμοιο τρόπο. Ἀκόμα κι ἀπὸ ὅσους ἀσχολοῦνται μὲ τὰ δημόσια καὶ ἀπὸ κείνους ποὺ κατέχουν ὑψηλὲς θέσεις! Ὅλοι εἶχαν ἕναν ἀνταγωνισμὸ μεταξύ τους. Πῶς νὰ ξεπεράσουν ὁ ἕνας τὸν ἄλλο τὸ θράσος τους ἐναντίον τοῦ γέροντος. Θεωροῦσαν ὅλοι, ὅτι ἦταν μέρος τῆς «εὐσέβειάς τους», νὰ κάμουν τὸ περισσότερο κακὸ σ’ ἐκεῖνον. Νὰ νικήσουν δηλαδὴ ἕνα γέροντα ἀθλητή, ποὺ ἀγωνιζόταν ἐναντίον ὁλόκληρης πόλεως! Τὸν ἔσερναν ἀπὸ πλατεῖες καὶ τὸν ἔσπρωχναν σὲ ὑπονόμους. Τὸν τραβοῦσαν ἀπὸ τὰ μαλλιά του. Δὲν ὑπάρχει σημεῖο τοῦ σώματος του, ποὺ νὰ μὴ δέχτηκε μαρτύριο καὶ ἐξευτελισμό, ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ πράττουν αὐτὰ ἐπαξίως κατὰ τὰ μυστήρια τοῦ Μίθρα. Τὰ παιδιὰ τὸν κρεμοῦσαν ἀπὸ τὰ πόδια μετέωρο. Κι ὕστερα τὸ γενναῖο σῶμα του τὸ ὑποδέχονταν τὰ ἴδια τὰ παιδιὰ μὲ τὰ αἰχμηρὰ κονδύλια ποὺ εἶχαν γιὰ τὸ γράψιμο. Ὅλην αὐτὴν τὴν ταγωδία τὴν ἔκαμναν σὰν παιχνίδι. Οἱ κνῆμες του συνθλίβονταν μέχρι μέσα τὰ ὀστᾶ. Τὰ αὐτιά του τρυπιοῦνταν μὲ πολὺ λεπτὲς καὶ στερεὲς ἶνες ἀπὸ λινάρι. Τὸν σήκωναν ψηλὰ σὲ καλάθι, ἀλειμμένον μέλι καὶ μουσκεμένον μὲ ἁλμύρα, καὶ μέσα στὸ καταμεσήμερο τὸν κατέτρωγαν μέλισσες καὶ σφῆκες, ἐνῶ ὁ ἥλιος φλόγιζε. Ἐκείνου μὲν οἱ σάρκες ἔλυωναν, ἐνῶ τὰ ἔντομα ἐπετίθεντο κι ἔτρωγαν μὲ ὄρεξι τὶς μακάριες ἐκεῖνες σάρκες. Ἀσφαλῶς δὲν θὰ μποροῦσα νὰ τὶς ὀνομάσω ἄθλιες.

Στὸ σημεῖο αὐτὸ λέγεται καὶ τοῦτο, τὸ ὁποῖο πρέπει νὰ γραφτῆ. Ὅτι ὁ γέροντας αὐτός, ἀλλὰ μὲ νεανικὸ φρόνημα στοὺς ἀγῶνες, οὔτε καὶ μέσα στὰ βασανιστήρια ξέχασε τὴν εὐχάριστη διάθεσί του, ἀλλὰ ἀντίθετα χαιρόταν καὶ στὸ μαρτύριο. Εἶπε στὸ τέλος κι αὐτό, ποὺ διαλαλεῖται ἀκόμα. Ὅτι δηλαδὴ  ἐγκωμίασε τὸ σύμβολο τοῦ Σταυροῦ. Καὶ τὸν μὲν ἑαυτό του ἀπὸ τὸ ὕψος τοῦ Σταυροῦ τὸν ἔβλεπε ὑψηλό, ἐνῶ ὅλους ἐκείνους χαμηλοὺς καὶ πεσμένους καταγῆς. Τόσο δηλαδὴ ξεπερνοῦσε τοὺς ἐξουσιαστάς του καὶ ἀπεῖχε ἀπὸ τὰ βασανιστήρια, ὥστε σὰν νὰ ἦταν θεατὴς στὸ μαρτύριο κάποιου ἄλλου. Ὅλο δὲ αὐτὸ τὸ ζοῦσε σὰν πανηγύρι  καὶ ὄχι σὰν μαρτύριο!

Αὐτὰ βεβαίως ποὺ συνέβαιναν, ποιὸς δὲν θὰ τὰ σεβόταν ἀπὸ ἐκείνους ποὺ ἔχουν μέτρια καλωσύνη καὶ φιλανθρωπία; Ὅμως στοὺς βασανιστάς του δὲν τὸ ἐπέτρεψε ἡ περίστασι, οὔτε ἡ μανία τοῦ βασιλιᾶ Ἰουλιανοῦ, ἡ ὁποία ἀπαιτοῦσε ἀπανθρωπία ἀπὸ τὸν λαό, ἀπὸ τὶς πόλεις καὶ ἀπὸ τοὺς ἄρχοντες. Ἂν καὶ πολλοὶ φαίνονταν νὰ ἀγνοοῦν τὸ βάθος τῆς κακοηθείας τοῦ Ἰουλιανοῦ.

Τέτοια γίνονταν σὲ μᾶς μὲ τὸν ἀλύγιστο γέροντα. Καὶ ὅλα αὐτὰ γιὰ ποιὸν λόγο γίνονταν; Γιὰ νὰ μὴ παραδώση ἕνα χρυσὸ νόμισμα στοὺς βασανιστάς του. Αὐτὸ ἦταν ὁλοφάνερο. Γιαὐτὸ καὶ βασανιζόταν ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας. Μέχρις ὅτου ἐκτιμοῦσαν μὲ μεγάλο ποσὸ τὴν ἀξία τοῦ εἰδωλολατρικοῦ ναοῦ, τὸν ὁποῖο εἶχε γκρεμίσει ὁ Μάρκος, τοῦ ζητοῦσαν ὅλο τὸ χρυσάφι, ἢ τὸν πρόσταζαν νὰ χτίση τὸν ναό. Ἔτσι φαινόταν περισσότερο, ὅτι ἦταν ἀδύνατη ἡ ἐκτέλεσι τῆς ἐντολῆς, παρὰ ὅτι ἡ εὐσέβεια τῆς ψυχῆς του τὸν καθιστοῦσε ἀνυποχώρητο. Ἐπειδὴ ὅμως τοὺς νικοῦσε λίγο λίγο μὲ τὴν καρτερία του αὐτοὶ ἐλάττωναν συνεχῶς τὸ χρεωστούμενο ποσό. Ἔτσι ὥστε νὰ γίνη ἐλάχιστο καὶ νὰ μπορῆ νὰ πληρωθῆ εὐκολώτατα. Καταβάλλονταν δηλαδὴ προσπάθεια νὰ νικήσουν τελικὰ παίρνοντας ὅ,τιδήποτε. Ὅμως καὶ ὁ Μάρκος δὲν ὑποχωροῦσε, μὴ θέλοντας νὰ τοὺς πληρώση οὔτε καὶ ἐλάχιστο. Ἂν καὶ πολλοὶ προθυμοποιοῦνταν νὰ συμβάλουν μὲ τὸ παραπάνω. Ὄχι μόνο γιὰ τὴν εὐσέβεια, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὸ ὅτι ὁ Μάρκος παρέμενε ἀπόρθητος καὶ ἀνίκητος. Στὸ σημεῖο αὐτὸ ἀπεδείχθη μὲ ἀκρίβεια, ὅτι ὁ Μάρκος δὲν ἀγωνιζόταν γιὰ χρήματα, ἀφοῦ πλέον τοῦ ζητοῦσαν μηδαμινά, ἀλλὰ ἀγωνιζόταν γιὰ τὴν ἐν Χριστῷ εὐσέβεια!»

Ὅλα αὐτὰ τὰ γεγονότα καταθέτει, σὰν ρεπορτὰζ αὐτόπτου δημοσιογράφου, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Θεολόγος στὸν Α’ Στηλιτευτικὸ λόγο του κατὰ Ἰουλιανοῦ Βασιλέως, (ΕΠΕ 3,123-129).

Δευτέρα ἁγίου Πνεύματος 17.6.2019

αρνιμα