Ιστορικοί Σταθμοί της 7χρονης δικτατορίας, γράφει ο Κωνσταντίνος Κόττης

Την 21η Απριλίου του 1967, τεθωρακισμένα οχήματα κατέλαβαν τους δρόμους της Αθήνας καταλύοντας την υπηρεσιακή Κυβέρνηση του Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Οι προγραμματιζόμενες εκλογές της 28ης Μαΐου δεν έγιναν ποτέ. Με επίκληση του κομμουνιστικού κινδύνου, έγινε χρήση του Νόμου ΔΞΘ΄ του 1912 και του στρατιωτικού σχεδίου «Προμηθεύς» προς επέμβαση του Στρατού. Φαίνεται πως ετοιμαζόταν δικτατορία από τους στρατηγούς, αλλά τελικά τους πρόλαβαν οι επίορκοι συνταγματάρχες. Ο 27χρονος, τότε, βασιλέας Κωνσταντίνος, υπέγραψε επονείδιστο διάταγμα, σύμφωνα με το οποίο ανεστάλησαν όλες οι διατάξεις του Συντάγματος που αναφέρονταν σε ατομικές ελευθερίες. Αστραπιαία, πραγματοποιήθηκαν χιλιάδες συλλήψεις, βασανισμοί, θάνατοι, όπως η δολοφονία του νομικού Νικηφόρου Μανδηλαρά, και εξορίες σε «Παρθενώνες» όπως η Μακρόνησος, η Γυάρος και ο Αϊ Στράτης. Στις 22 Δεκεμβρίου, απέτυχε το υπό του βασιλέως Κωνσταντίνου  αντιπραξικόπημα: η βασιλική οικογένεια οδηγείται στο εξωτερικό και το μοναρχικό πολίτευμα στο «χρονοντούλαπο» της Ιστορίας.

Επιβλήθηκε και εφαρμόσθηκε άμεσα το κλείσιμο της Βουλής, ο έλεγχος του τύπου, η λογοκρισία στην τέχνη και το λόγο, αλλά και η κατάργηση μονιμοποίησης των δημοσίων υπαλλήλων. Έγιναν μαζικές εκθρονίσεις επισκόπων και μετατέθηκαν  από την πρωτεύουσα ενοχλητικοί κληρικοί. Από την επόμενη χρονιά,  επίσκοποι οι οποίοι αρνήθηκαν να τελέσουν δοξολογία κατά την 21^η Απριλίου (όπως ο Αυγουστίνος Φλωρίνης), δέχθηκαν επισκέψεις καθεστωτικών ψυχιάτρων και απειλήθηκαν με εκθρόνιση ή εκτοπισμό στο Άγιον Όρος. Στις 22 Ιουνίου του 1967, η κυβέρνηση των Η.Π.Α. δια του, τότε, αντιπροέδρου Νίξον, στήριξε άτυπα αλλά ουσιαστικά το καθεστώς. Ωστόσο και η Σοβιετική Ένωση κράτησε διφορούμενη στάση.

Το 1968 κατέληξε μετά από βασανιστήρια ο βουλευτής της Ε.Δ.Α. Γιώργος Τσαρούχας. Έλαβαν χώρα η απόπειρα δολοφονίας κατά του Γεωργίου Παπαδόπουλου υπό του Αλέξανδρου Παναγούλη, το στημένο συνταγματικό δημοψήφισμα και η διάσπαση του Κ.Κ.Ε. Στις Η.Π.Α. δολοφονήθηκε ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ. Στην Πράγα εισέβαλαν τα σοβιετικά «εργατικά» τανκς. Στη Γαλλία είχαμε την περίφημη εξέγερση του Μάη, η οποία  υποχρέωσε την Γαλλική κυβέρνηση σε παραίτηση (με το Κ. Κ. της Γαλλίας ενάντιο στην εξέγερση). Η πρώτη μαζική αντίδραση του λαού κατά της χούντας, ήταν η κηδεία του Γεωργίου Παπανδρέου το Νοέμβριο του 1968. Η κηδεία εξελίχθηκε σε παλλαϊκό συλλαλητήριο της Δημοκρατίας, με το λαό να τραγουδάει τραγούδια από την «Ρωμιοσύνη», των απαγορευμένων Ρίτσου και Θεοδωράκη. Στις 31 Ιανουαρίου του 1969, το Συμβούλιο της Ευρώπης εισηγείται την αποπομπή της Ελλάδος από το Συμβούλιο με ψήφους 92 υπέρ και 11 κατά. Αίσθηση επίσης προκάλεσε η από ραδιοφώνου του BBC καταδίκη της δικτατορίας από τον νομπελίστα ποιητή Γιώργο Σεφέρη. H χούντα του αφαίρεσε το διπλωματικό διαβατήριο.

Το 1970 παγκόσμια κατακραυγή προκαλούσαν η επί τριετία φυλακίσεις και εξορίες του Μίκη Θεοδωράκη: Γενική Ασφάλεια, Αβέρωφ, Βραχάτι, Ζάτουνα Αρκαδίας, Ωροπός. Κατόπιν διεθνούς κινητοποίησης, φυγαδεύθηκε από την Ελλάδα και κατέφθασε στο Παρίσι στις 13 Απριλίου.

Το 1971 θα σημαδευτεί μεταξύ άλλων από την έντονή ανάμιξη της δικτατορίας ενάντια στην νόμιμη κυβέρνηση της Κύπρου, η οποία είχε επικεφαλής τον αμφιλεγόμενο αρχιεπίσκοπο Μακάριο.

Η επόμενη χρονιά, 1972, βρίσκει την Χούντα των Αθηνών σε δυσμενέστερη θέση, ενώ έχει απωλεσθεί η εσωτερική εμπιστοσύνη. Έτσι στις 28 Μαρτίου του 1972, ο Παπαδόπουλος παύει τον αντιβασιλέα Ζωιτάκη και συγκεντρώνει στο πρόσωπό του όλες τις σημαντικές εξουσίες και αρμοδιότητες. Η χρονιά αυτή σημαδεύεται από την έντονη δραστηριοποίηση των φοιτητικών νεολαιών και το ανελέητο κυνηγητό τους. Τραγούδια όπως το ριζίτικο «Πότε θα κάμει ξαστεριά» γίνονται σύμβολα του αγώνα και μπουάτ όπως η «Λήδρα» στην Πλάκα, όπου ιερουργούσε ο Γ. Μαρκόπουλος με τον Ν. Ξυλούρη κ.α., ανακαινίζονται σε ναούς της δημοκρατίας. Γίνεται υποχρεωτική η υποβολή δηλώσεων κοινωνικών φρονημάτων προς εξεύρεση εργασίας. Μοιραία για πολλούς πολίτες θα συνεχιστεί ο μονόδρομος της φυγής προς την ξενιτειά.

Το Φεβρουάριο του 1973 όλο το  φοιτητικό κίνημα βρίσκεται επί ποδός, με κορυφαίο παράδειγμα την κατάληψη της Νομικής Σχολής  Αθηνών. Η δικτατορία απαντά με διακοπές αναβολών, καταλύσεις του ασύλου, προσαγωγές και δίκες φοιτητών σε στρατιωτικά δικαστήρια. Τον Μάιο κατεστάλη εν τη γενέσει του κίνημα από αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού και δύο ημέρες αργότερα, το αντιτορπιλικό «Βέλος» διαφεύγει από την Σαρδηνία, με το πλήρωμά του να ζητά πολιτικό άσυλο στην Ιταλία. Στις 13 Νοεμβρίου διεξάγεται δίκη συλληφθέντων αντιστασιακών με αφορμή τις διαδηλώσεις οι οποίες έγιναν στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου. Κατελήφθη το Πολυτεχνείο. Στην, τότε, «Πανσπουδαστική» του ΚΚΕ (τ. 8, Γενάρης–Φλεβάρης 1974), θα καταγγελθεί η κατάληψη ως: προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολυτεχνείου την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου, 350 περίπου οργανωμένων πρακτόρων της ΚΥΠ, σύμφωνα με το προβοκατόρικο σχέδιο των Ρουφογάλλη-Καραγιαννοπούλου. Χιλιάδες κόσμου προστρέχει στη γύρω περιοχή, κλείνει τους δρόμους, γράφει συνθήματα σε διερχόμενα λεωφορεία. Μέσα στον χώρο ο Νίκος Ξυλούρης γίνεται η φωνή ενός ολόκληρου λαού. Η κατάσταση είναι απρόσμενη και ξεφεύγει από κάθε έλεγχο. Λαμβάνεται απόφαση για εισβολή στο Πολυτεχνείο. Στις 2:45 της 17^ης Νοέμβρη τεθωρακισμένο άρμα γκρεμίζει την πύλη του Πολυτεχνείου επί της οδού Πατησίων. Σουηδικό συνεργείο πάρα την απαγόρευση κατορθώνει να απαθανατίσει την ιστορική στιγμή. Στρατιώτες των Λ.Ο.Κ. εισβάλουν στο χώρο και ακολουθεί πανδαιμόνιο. Η συνέχεια γνωστή και άγνωστη: ελεύθεροι σκοπευτές, είτε του καθεστώτος, είτε ξένων μυστικών υπηρεσιών, πυροβολούν ανυποψίαστο κόσμο. Άνθρωποι, συμμετέχοντες και περαστικοί, χάνονται από ριπές όπλων και πυροβόλων, αερίων, και βασανισμούς έως θανάτου. Κοντά στο Πολυτεχνείο πολύς κόσμος σώζεται στο σπίτι της μεγάλης Σοφίας Βέμπο. Όσο για τον αριθμό των νεκρών: Το έως σήμερα αδιάψευστο πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά απεφάνθη για 15 νεκρούς «επισήμως ανακοινωθέντες», 3 νεκρούς «πλήρως βεβαιωθέντες» και 6 αναφορές για νεκρούς «βασίμως προκύπτοντες», οι οποίες ανέρχονται από 9 έως 16-17. Σύνολο 27 βέβαιοι νεκροί έως 34-35 πιθανοί, εκ των οποίων 3 έως 11 ή 12 εντός του Πολυτεχνείου. Στις 25 Νοεμβρίου ο Παπαδόπουλος ανετράπη και τον διαδέχθηκε σκιωδώς ο Δημήτριος Ιωαννίδης. Ο καλοθελητής μητροπολίτης Σεραφείμ, τοποθετήθηκε αντικανονικά αρχιεπίσκοπος Αθηνών στη θέση του Ιερώνυμου, αφού ο τελευταίος αρνήθηκε να ορκίσει τη νέα δικτατορική αρχή, με τυπικά πρόεδρο τον Στρατηγό Γκυζίκη. Σε μια παράλληλη εξέλιξη, πέθανε στις 27 Ιανουαρίου του 1974 ο Γεώργιος Γρίβας «Διγενής». Μετά τον θάνατο αυτού, η κυπριακή ΕΟΚΑ Β΄ μετετράπη σε υποχείριο της Χούντας των Αθηνών, με τα γνωστά ολέθρια αποτελέσματα.

Κόττης Κωνσταντίνος

konstantinosoa@yahoo.gr