Η Αρχαία Εορδαία στην 31η Συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο σε Μακεδονία και Θράκη – Γράφει ο Κόττης Κωνσταντίνος

 

Ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία για την Αρχαία Εορδαία σε θέσεις οι οποίες σήμερα ανήκουν στο Νομό Κοζάνης και στο Νομό Φλώρινας, παρουσιάσθηκαν στην 31^η συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο σε Μακεδονία και Θράκη (ΑΕΜΘ 2018), η οποία διεξήχθη στην Παλαιά Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ, στην Φιλοσοφική Σχολή.

Αρχικά η κα Χονδρογιάννη – Μετόκη, εισηγήθηκε με θέμα «Κίτρινη Λίμνη 2016-2017: τα ανασκαφικά δεδομένα από την περιοχή των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ». Η Κίτρινη Λίμνη (Σαρί Γκιόλ) και ο προϊστορικός οικισμός Κλείτους, ανακαλύφθηκε το 1988, από τον Μ. Φωτιάδη. Έως το 2007 οι θέσεις περί την έκταση την οποία καταλάμβανε με αυξομειώσεις η Κίτρινη Λίμνη, αριθμούσαν τις 40, όπως στις περιοχές «Φυλλοτσαΐρι» Μαυροπηγής, «Τούμπα»  Ποντοκώμης, «Μεγάλο Νησί» Γαλάνης και «Μικρό Νησί» Ακρινής. Οι θέσεις αυτές στα όρια της Κίτρινης Λίμνης ή σε σημεία της λεκάνης της, κάποια στιγμή καλύφθηκαν από τα νερά της, πριν, φυσικά, την αποξήρανσή της το 1952. Ειδικά ως προς το Κλείτος, τονίσθηκε, ιδιαίτερα, το αρχαιολογικό έργο στην θέση «Κρυόβρυση» με ευρήματα από το 6500 π.Χ. έως το 3^ο αιώνα μ.Χ. Για την Μαυροπηγή, τα έτη 2015-2016, ερευνήθηκαν αρχαιότητες: 1)  στα αγροτεμάχια 93Α, 95, 96 (περί την θέση «Δάσος»), όπου είχαμε ευρήματα Πρώιμης Εποχής Σιδήρου (1100 – 700 π.Χ.), όπως πίθοι, πασσαλότρυπες, πήλινες κατασκευές καθώς και κατάλοιπα ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής και 2) στα αγροτεμάχια 118, 124, 136, 137, 141, 333, 448, 475. Αντίστοιχα για τα έτη 2016-2017, ευρήματα υπήρχαν στα αγροτεμάχια 125, 126, 149, 150, 332, 334, 339 και 340. Ενδεικτικά στην θέση «Αμπελότοπος» και τα αγροτεμάχια 339 και 340 εντοπίσθηκαν ευρήματα Ύστερης Εποχής του Χαλκού και αρχαϊκές και πρώιμες ελληνιστικές ταφές. Αντίστοιχα στην θέση «Κουρί» και το αγροτεμάχιο 332, βρέθηκαν στοιχεία εποχής Σιδήρου και η θεμελίωση κτιρίου υστερορωμαϊκών – πρωτοβυζαντινών χρόνων, ενώ στα αγροτεμάχια 333-334, ευρήματα από νεκροταφείο ελληνιστικών, ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων (58 ταφές). Μάλιστα βρέθηκε και μια υστεροβυζαντινή ταφή, με τμήμα υφάσματος από χρυσές και αργυρές ίνες. Στην θέση «Άγιος Νικόλαος» και τα οικόπεδα 119, 125 και 126, βρέθηκαν οικιστικά λιθόστρωτα κατάλοιπα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, ταφές εποχής Σιδήρου, Κλασσικής και νεκροταφείο υστερορωμαϊκών χρόνων. Το ενδιαφέρον τράβηξε η οστέινη σφυρίχτρα από την Ποντοκώμη Κοζάνης (6500 π.Χ.).

Στη συνέχεια είχαμε την εισήγηση των Χονδρογιάννη – Μετόκη και Β. Λαϊνά, «Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP) 2-16-2018»: Αρχαιολογική διαδρομή στη Βόρεια Εορδαία». Σε αυτήν, αφού είδαμε ευρήματα από τα Δ. Δ.  Περδίκκα, Μεσόβουνου, Δροσερού, Ανατολικού, από τον 2^ο αιώνα π.Χ.  έως τα ρωμαϊκά χρόνια, (σήμερα στην Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης), παρουσιάσθηκαν μια σειρά από νέα ευρήματα. Στους Πύργους είχαμε σωστική ανασκαφή στο κάστρο Γκρατ, όπου υπάρχουν λείψανα οικισμού ελληνιστικών, ρωμαϊκών και πρώιμων βυζαντινών χρόνων. Επίσης οικιστικά κατάλοιπά βρέθηκαν στη θέση «Ομαλή» (Λόφος και Μικρός Λόφος). Στην περιοχή του Άλσους Πτολεμαΐδας, ανεσκάφη οικισμός Πρώιμης Εποχής Σιδήρου, αλλά και ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, εντοπίσθηκε ελληνιστική παιδική ταφή κ.α. Στο Δ. Δ. Περδίκκα και την περιοχή Ράχη, βρέθηκε κεραμική ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Στα Παλαιά Αμμορυχεία, στο ίδιο δημοτικό διαμέρισμα, ανεσκάφη νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Στο Δ. Δ. Φούφα, βρέθηκε πίθος ο οποίος και αποσπάσθηκε, ενώ στην Γαλάτεια είχαμε, επίσης, αρχαιολογικές ενδείξεις.

Στην ΑΕΜΘ έγινε ιδιαίτερη αναφορά στο ανασκαφικό έργο στους Αγίους Αναργύρους, αλλά από τα πλέον δυνατά σημεία στην ετήσια αυτή επιστημονική συνάντηση, ήταν η παρουσίαση του Π. Χρυσοστόμου, «Νέα σημαντικά στοιχεία για την ιστορική τοπογραφία της Βόρειας Εορδαίας. Εντυπωσιακά ευρήματα από την περιοχή των λιμνών του Αμυνταίου Φλώρινας». Η ευρύτερη περιοχή είναι γνωστό πως αποτελούσε κατεξοχήν τμήμα της Αρχαίας Εορδαίας. Κοντά, λοιπόν, στο Αμύνταιο, ανακαλύφθηκε η λεγόμενη «Έπαυλη του Αλεξάνδρου». Διαπιστώθηκαν 96 χώροι και 360 τ.μ. ψηφιδωτών δαπέδων, με θεματολογίες, όπως η Αρπαγή της Ευρώπης, ενάλια θέματα με Νηρηίδες, αλιείς, προσωποποιήσεις εποχών, διονυσιακά θέματα, γρύπας κ.α. Η ιστορία της Εορδαίας, αυτού του μακεδονικού Βασιλείου το οποίο πρώτο κατέκτησαν οι Τημενίδες και από το οποίο προέρχονται μορφές όπως ο Αριστόνους και ο Πτολεμαίος, είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή την οποία γνωρίζουμε.