Από τον Αίαντα του Σοφοκλή στη χρυσή μετριότητα, της Κρυσταλλίδου Θεοπίστης

Πριν από μερικές μέρες επέλεξα να επενδύσω σε μια εκδρομή στην Επίδαυρο, για να παρακολουθήσω τον Αίαντα του Σοφοκλή. Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας την εμπειρία μου αυτή.

Κατά αρχάς κάθε Έλληνας χρωστάει στον εαυτό του, έστω για μία φορά στη ζωή του, να παρακολουθήσει μια παράσταση αρχαίου θεάτρου, στον απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς και μοναδικά άρτιας κατασκευής αυτόν χώρο της Αργολίδας. Το τελειότερο αρχαίο ελληνικό θέατρο, της απόλυτης συμμετρίας, της τέλειας ακουστικής και της άμεσης σύνδεσης μας με την αρχαιότητα.

Όταν βρεθείς εκεί νιώθεις αμέσως τις δονήσεις των αιώνων, κατανοείς γιατί επιλέχθηκε το σημείο και χρησιμοποιήθηκε το θέατρο, ως μέσο θεραπείας των ασθενών που απευθύνονταν, στον γειτονικό ναό του Ασκληπιού. Καθώς σουρουπώνει και ο κόσμος ανηφορίζει για να βρεθεί στις θέσεις του, περιμένεις μέσα από τα πεύκα να ξεπροβάλει, ο Περικλής, η Ασπασία και ο Θεμιστοκλής.

Ευτύχισα λοιπόν να παρακολουθήσω την αρχαιότερη από τις σωζόμενες τραγωδίες του Σοφοκλή που αναδεικνύει τη θεατρική του ιδιοφυΐα. Το κείμενο ήταν σε μετάφραση του Δημήτρη Μαρωνίτη, η οποία σεβάστηκε απόλυτα το μέγεθος και την ποιότητα του λόγου του Σοφοκλή, χρησιμοποιώντας λέξεις και φράσεις όπως «έρεβος της νύχτας» και «θαλασσοφίλητη Σαλαμίνα», διαπίστωσα ότι οι αγγλικοί υπέρτιτλοι δεν μπορούσαν να τις αποδώσουν απόλυτα και για άλλη μια φορά ένιωσα περήφανη για την γλώσσας μας.

Ο Αίας του Σοφοκλή είναι μια βαθιά πολιτικοποιημένη τραγωδία και ένας ύμνος σε όσους επιλέγουν να μείνουν πιστοί στις αρχές τους, στο ήθος και την τιμιότητα τους.

Ο μύθος του Αίαντα εκτυλίσσεται στην Τροία, έπειτα από τον θάνατο του Αχιλλέα. Ο γιός του Τελαμώνα ως ο καλύτερος πολεμιστής, αξιώνει ν’ αποκτήσει τα όπλα του θανόντα. Αυτά όμως με δόλο αποδίδονται στον Οδυσσέα, ο Αίας χάνει το έπαθλο της αριστείας του, νιώθει ατιμασμένος και θίγεται βαθιά από τη μεγάλη αδικία. Θυμωμένος, επιχειρεί να επιτεθεί τους Αχαιούς, όμως η Αθηνά θολώνει το μυαλό του και η φονική του μανία ξεσπάει στα κοπάδια τους. Όταν συνέρχεται και συνειδητοποιεί τι έκανε, η αξιοπρέπειά του έχει πληγεί τόσο ώστε ο ήρωας επιλέγει να αυτοκτονήσει.

Ο ήρωας γενναίος ως την τελευταία στιγμή παλεύει με τη μοίρα του, το μόνο του χρέος στον εαυτό του, είναι να ορίζει τη ζωή και το θάνατο μόνος του, απορρίπτοντας σταθερά τη θεϊκή βοήθεια. Ακέραιος χαρακτήρας με ακλόνητη πίστη στις πατρογονικές ηθικές του αξίες, αρνείται και την παραμικρή έκπτωση σ’ αυτές. Ταυτίζει την τιμή με την ύπαρξή του κι όταν απαξιώνεται από τους συμπολεμιστές του η ζωή του δεν έχει πια κανένα νόημα. 
Για τον τελευταίο μονόλογο του Αίαντα που αποτυπώνει, το μεγαλείο, την δύναμη και την αδυναμία του ήρωα, αλλά και τον επιθανάτιο ρόγχο του πολεμιστή της ζωής, επιλέχτηκε το συγκλονιστικό ποίημα του Παντελή Μπουκάλα «Αίας» το οποίο ομολογουμένως εμπλούτισε την παράσταση …

 

….. «Όσο δινόμουν στον αιματηρό αγώνα,

όταν μακέλευα κι όταν με μακελεύαν.

Μονάχος. Ωραία μονάχος.

Αστείο να λεν πως χύθηκα στ’ αργείτικα κοπάδια

γιατί μου θόλωσε η θεά το νου

που τάχα η ζήλια μου τον είχε συνταράξει

για όσα έπαθλα δεν μου δόθηκαν

όπως άρμοζε.

Έπαθλο ο βιός μου.

Μονάχο.

Άλλο τι;….»

 

Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου με μια προχωρημένη προσέγγιση, παρέπεμπαν σε αγωνιστές του 1821 και σε ένα λιτό σκηνικό μιας παραλίας της Μικράς Ασίας, σε γκραβούρα του 19^ου αιώνα.

Η ζωντανή μουσική του Νίκου Κυπουργού, που τόλμησε να χρησιμοποιήσει παραδοσιακά όργανα, αλλά και χάλκινους ήχους των Βαλκανίων, είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον, χρησιμοποιήθηκαν οι ηθοποιοί ως τραγουδιστές και οι τραγουδιστές ως ηθοποιοί και όλοι μαζί σαν ορχήστρα.

Ο σκηνοθέτης Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, επέλεξε μια κατά την γνώμη μου περίεργη ισότητα και ισοτιμία των ηθοποιών. Νομίζω ότι σε λίγο καιρό δεν θα θυμάμαι κανέναν για την ερμηνεία του. Φαντάζομαι λόγω και των πολιτικών του πεποιθήσεων ο κ. Θεοδωρόπουλος είναι οπαδός του δόγματος «η χρυσή μετριότητα είναι Αριστεία». Σαφώς δεν είμαι ειδική ούτε έχω τις γνώσεις να κρίνω έναν σκηνοθέτη σαν τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, ως θεατής και ως τίποτα άλλο, σημειώνω ότι εμένα μου έλειψε μια συγκλονιστική ερμηνεία σε αυτό το μεγαλειώδες έργο. Σε μια τραγωδία που στηρίζεται στην αριστεία δυστυχώς δεν αρίστευσε κανένας ηθοποιός.

Παρόλα αυτά η όλη εμπειρία με έκανε πιο πλούσια και θα την «κουβαλώ» μαζί μου για πολύ καιρό, αφού άγγιξα το μεγαλείο του Σοφοκλή και με έκανε να προβληματιστώ και να αναθεωρήσω πολλές από τις σκέψεις και τις απόψεις μου.

Ευτυχώς το θέατρο έμεινε με 6% ΦΠΑ και πολλές αξιόλογες παραστάσεις θα φτάσουν και στην πόλη μας. Παρόλα αυτά ξέρω πως δεν είναι εύκολο για μια οικογένεια στις μέρες μας, να παρακολουθήσει μια θεατρική παράσταση, αξίζει όμως, είναι επένδυση πιστέψτε με.

Κάντε ένα μοναδικό δώρο στα παιδιά σας και φροντίστε να παρακολουθήσουν έστω μια θεατρική παράσταση αυτό το καλοκαίρι.

 

Εις το επανιδείν!

 

Κρυσταλλίδου Θεοπίστη

Δημοτικός Σύμβουλος

Δήμου Εορδαίας

 

Φωτογραφίες:

• Εύη Φυλακτού από το greekfestival.gr
• Προσωπικό αρχείο Πίστη Κρυσταλλίδου