Το αντίδοτο – της Δήμητρας Καραγιάννη

Υπάρχουν μέρες που σε ωθούν –με αφορμή, ας πούμε, το ξεφύλλισμα ενός βιβλίου- στην αναζήτηση απαντήσεων που δίνουν ερμηνείες ή φέρουν προβληματισμούς για μικρά ή μεγάλα γεγονότα, για επιλογές και στάσεις ζωής, από εκείνες που καθορίζουν, διά μίας και μόνο στιγμής, τον μετέπειτα χρόνο σου.

Αναγνωστική ενδοσκόπηση, θα το έλεγα, σαν μία φευγαλέα εσωτερική «αναρρίχηση» στα ύψη της ανθρώπινης ψυχής, για να οδηγηθείς από τη θεωρία του προσωπικού σου «θέλω», στην πραγματικότητα του προσωπικού σου «είμαι». Στην διαπίστωση και την ανάπτυξη της συνειδητότητας που μεταφέρεις μαζί σου.

Λέγεται ότι υπάρχουν διάφορα είδη λογικής. Ή, μάλλον, διάφορα είδη νοημοσύνης, για να είμαστε πιο ακριβείς. Λεκτική, σωματική, διαπροσωπική, ενδοπροσωπική, υπαρξιακή, συναισθηματική, και ούτω καθ’ εξής… Διερευνώντας καθένας τον κόσμο του και αναζητώντας τον κερδισμένο ή τον χαμένο χρόνο του, σκοντάφτει πάνω σε κάποιο από αυτά. Σ’ εκείνο που τον καθόρισε περισσότερο μέσα στον καιρό.

Γιατί αυτό κι όχι εκείνο; Γιατί σε μένα κι όχι στον άλλο; Γιατί τώρα κι όχι αύριο ή χθες; Κι αν… ; Αν τότε είχα διαλέξει, αντ’ αυτού κάτι άλλο; Και τα ερωτήματα παίρνουν πάντα την ίδια απάντηση. Οι δρόμοι καταλήγουν στο ίδιο σημείο: η ζωή –με εξαίρεση όσα είναι αδύνατο να ορίσεις- δεν είναι παρά αποτέλεσμα μικρών στιγμιαίων επιλογών. Σημαντικών ή ασήμαντων, συνειδητών ή ασυνείδητων. Επιλογών που, ή μας ελευθερώνουν και μας ανυψώνουν, ή χτίζουν γύρω μας τείχη, που την παρουσία τους αντιλαμβανόμαστε σε ανύποπτο χρόνο, μαζί με την τρομακτική συνάμα διαπίστωση πως είμαστε οι ίδιοι που τα χτίσαμε.

Και μέσα στον χαοτικό ετούτο χορό που μας στροβιλίζει, πόσο άραγε μας οδηγεί ο φόβος; Ο φόβος του κενού, ο φόβος της τιμωρίας, ο φόβος της απώλειας, ο φόβος της αλήθειας, ο φόβος του «μετά», ο φόβος του λάθους; Διαφόρων ειδών φόβοι, που υπογράφουν το μικρό αυτό ‘στιγμιαίο’ μας «διάλεγμα»;

Ποιες είναι άραγε οι προσδοκίες του καθενός; Ποιες οι προσλαμβάνουσες, τα όρια και τα ζητούμενά μας; Εκτός από κάποιες βασικές αρχές κοινής λογικής, που διαχωρίζουν εντελώς γενικά το σωστό απ’ το λάθος, όλα τα άλλα είναι πολύ προσωπικές εκτιμήσεις, τρόποι και στάσεις ζωής. Κάθε φορά που ψάχνεις «λογικές» ερμηνείες σε πράγματα, πέφτεις πάνω στην ίδια αλήθεια. Πως σχεδόν δεν υπάρχει αντικειμενικότητα, συχνά δεν υπάρχει καν κοινή λογική. Σ’ αυτό τον κόσμο υπάρχουν τα πάντα. Και συμβαίνουν τα πάντα. Παράνοιες, συμπόνιες, λύπες, φόβοι, πάθη μικρόψυχα, μίση, αδυναμίες, κάθε λογής λογικά και παράλογα λάθη.

Ψάχνω να βρω στις γραμμές του βιβλίου μια άκρη. Ψάχνω το νόημα. Το νόημα που λέει: μέσα στην ατέρμονη ευθεία του δρόμου, να μη χάνεις το στόχο και να μη χάνεσαι… Το ύψωμα της ψυχής. Αυτός είναι ο στόχος. Η φύση του υψηλού, που σε φέρνει σε έκταση,  που δίνει μέγεθος και ένταση στα πράγματα, που σε υποβάλλει σε μία ωραία αφ’ υψηλού θεώρηση της πραγματικότητας. Να δίνεις ώθηση στη σκέψη και την αντίληψή σου. Να καλλιεργείς την ψυχή προς την ευγενική της ανάταση. Να μη συμβιβάζεσαι με προκαταλήψεις και πνευματικές δουλοπρέπειες, που στενεύουν τον νου. Να μη συμβιβάζεσαι… «Για μένα θα ήταν αρκετό το διάστημα από τη γη ίσαμε τον ουρανό», είπε κάποτε ο Παρμενίων.

Πραγματικά μεγάλο είναι αυτό που διαρκεί η ανάμνησή του. Κι αυτό είναι το ζητούμενο. Να υπάρχεις και να ζεις με γεγονότα, που η ανάμνησή τους αντέχει στο χρόνο. Διεκδικώντας εναγωνίως το ανώτερο που σε ανυψώνει. Αυτό δε σημαίνει πως εκεί δεν υπάρχει μικρότητα, ούτε πως δεν υπάρχει λάθος. Το αντίθετο. Σημαίνει όμως μια άλλη θεώρηση του λάθους και της ζωής της ίδιας. Ακόμα και τα μεγάλα πνεύματα, που πέρασαν στην ιστορία, είναι πολύ μακριά από το να είναι αλάνθαστα. Αν διαλέξεις όμως τα σφάλματα μεγάλων ανθρώπων και τ’ αθροίσεις όλα μαζί, θα δεις πως είναι κάτι ελάχιστο μπροστά σ’ αυτό που κατόρθωσαν τελικά. Κι εκεί είναι η ουσία. Να υποψιαστείς τη δύναμη και την αξία αυτής της αλήθειας. Και, κατά το δυνατό, να την προσεγγίσεις στην πράξη. Για κάθε τι που σε φθείρει να βρίσκεις το αντίδοτο.

Το ύψος και το πάθος είναι ένα αντίδοτο. Ένα αντίδοτο στη ματαιότητα, το «καθημερινό», ακόμα και στον πόνο. Ένα αντίδοτο στα σκοτάδια, που τα ξεπερνάμε με το ίδιο το φως μας. Κι ένας τρόπος να προχωρήσουμε στα παραπέρα. Αυτά για τα οποία… λείπουν τα παραπέρα.

 

Πηγή: «Περί ύψους» Σύγγραμμα, Ανωνύμου (Διονυσίου ή Λογγίνου)