Η οδική συμπεριφορά είναι στοιχείο του πολιτισμού μιας χώρας. Η κατάσταση του κυκλοφοριακού συστήματος, όμως, έτσι όπως διαμορφώνεται στην πατρίδα μας, από τη δεκαετία του ‘60 και μετά, ευθύνεται για τα περισσότερα τροχαία ατυχήματα, την κυριότερη αιτία θανάτου των νέων, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα.
Είναι γενικά διαπιστωμένο, ότι η Ελλάδα, αν και μικρή χώρα, βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις της Ευρώπης, μα και παγκόσμια, στα τροχαία ατυχήματα, από τα οποία δυστυχώς πολλά είναι θανατηφόρα. Λένε ότι κάθε χρόνο χάνεται ένα μικρό χωριό, από τους θανάτους που συμβαίνουν στους δρόμους της Ελλάδας και δυστυχώς η πλειοψηφία από αυτές τις απώλειες αφορά νέες ηλικίες. Οι αιτίες είναι πολλές, από τους κακούς και στενούς δρόμους της χώρας μας, μέχρι τα παλαιάς τεχνολογίας αυτοκίνητα. Η πικρή αλήθεια όμως, είναι ότι οι Έλληνες δεν έχουμε σωστή κυκλοφοριακή αγωγή. Δεν μαθαίνουμε να οδηγούμε σωστά, δεν σεβόμαστε τη ζωή, ούτε τη δική μας, ούτε του συνανθρώπου μας. Έχουμε ελαττωμένη αίσθηση του κινδύνου.
Οι κυριότεροι παράγοντες που προκαλούν τα τροχαία ατυχήματα είναι ο ανθρώπινος παράγοντας, η επιθετική οδήγηση, η υπερβολική ταχύτητα, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και η μη χρήση της ζώνης ασφαλείας και του κράνους. Δυστυχώς, κατά το παρελθόν δεν εφαρμόστηκαν μακροπρόθεσμες, συντονισμένες και ολοκληρωμένες δράσεις από την πλευρά της πολιτείας για τη διαμόρφωση σωστής κυκλοφοριακής αγωγής. Τα όποια μέτρα που είχαν ληφθεί εφαρμόστηκαν αποσπασματικά και δεν συνοδεύτηκαν από συστηματική αστυνόμευση. Τα τελευταία χρόνια όμως, γίνονται σημαντικές προσπάθειες για τη μείωση των τροχαίων ατυχημάτων.
Για τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας τα πράγματα είναι ξεκάθαρα και απλά. Η μείωση των τροχαίων ατυχημάτων μπορεί να επιτευχθεί εάν ελεγχθεί το πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται οι παράγοντες όπως: Το οδικό περιβάλλον, η βελτίωση της συμπεριφοράς των πεζών και των οδηγών, η βελτίωση των οχημάτων, η αντιμετώπιση μετά το ατύχημα, η αστυνόμευση και ο συντονισμός όλων των παραπάνω μέτρων. Κάθε βελτίωση που γίνεται σε κάθε έναν από τους παραπάνω παράγοντες έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση τροχαίων ατυχημάτων με σοβαρές σωματικές βλάβες.
Σε ό,τι αφορά στη βελτίωση της οδικής συμπεριφοράς των χρηστών της οδού, πεζών και οδηγών, σημαντικό ρόλο παίζει το σύστημα εκπαίδευσης και εξέτασης των υποψηφίων οδηγών, η δημιουργία προγραμμάτων κυκλοφοριακής αγωγής για ενήλικες και παιδιά, η παροχή κινήτρων για την απόκτηση εξοπλισμού ασφαλείας, καθώς και η ενημέρωση και ενεργοποίηση των πολιτών. Σαφέστατα όμως, σε ένα πρόγραμμα μείωσης των τροχαίων ατυχημάτων, πρέπει να δίδεται βαρύτητα πρώτα και κύρια στην ευαισθητοποίηση του πολίτη και στην καλλιέργεια κυκλοφοριακής συνείδησης, που αρχίζει από την οικογένεια και το σχολείο και φθάνει στην ποιοτικότερη εκπαίδευση και εξέταση των υποψηφίων οδηγών με εφαρμογή σύγχρονων προτύπων, τα οποία σε συνδυασμό με την καθιέρωση άρτιων τεχνικών ελέγχων, συνιστούν ένα πολυεπίπεδο πλέγμα δράσεων.
Η καλλιέργεια Οδικής Συνείδησης χρειάζεται να τεθεί ως υπό έμφαση στόχος από το Υπουργείο Παιδείας, ώστε να αναπτυχθεί ολοκληρωμένα και να περάσει με τον κατάλληλο τρόπο στα παιδιά. Το θέμα της Κυκλοφοριακής Αγωγής πρέπει να ενταχθεί στο Αναλυτικό Πρόγραμμα των σχολείων, με τρόπο που να προωθεί ισόρροπα όλους τους τομείς της αγωγής. Παράλληλα, ακολουθώντας και το παράδειγμα της Κύπρου, που πρωτοπορεί στον συγκεκριμένο τομέα, το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία και με το Υπουργείο Μεταφορών, μπορούν να προχωρήσουν στη συγγραφή και έκδοση σχολικών βοηθημάτων για το δάσκαλο και το μαθητή, στη διοργάνωση εκπαιδευτικών συνεδρίων με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών, στη διοργάνωση από τα σχολεία εκδηλώσεων με θέμα την οδική ασφάλεια, στην προώθηση της συμμετοχής εκπαιδευτικών και παιδιών σε δραστηριότητες και εκδηλώσεις που διοργανώνουν άλλοι αρμόδιοι φορείς, καθώς και στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γονιών για το θέμα της Οδικής Ασφάλειας.
Είναι αλήθεια ότι το σχολείο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στη σωστή κυκλοφοριακή συνείδηση του μαθητή και έχει στη διάθεσή του πολλούς τρόπους. Όμως ακόμη πιο σημαντική είναι η βοήθεια που μπορούν να δώσουν οι γονείς του κάθε παιδιού, γιατί από τη νηπιακή ηλικία βρίσκονται τις περισσότερες ώρες της ημέρας μαζί. Κυκλοφορούν δίπλα στο δρόμο, στη γειτονιά, με τα πόδια ή με το αυτοκίνητο. Ο γονιός μπορεί να βοηθήσει περισσότερο, όχι με τα λόγια, αλλά με τις ίδιες του τις πράξεις, αποτελώντας το πρότυπο. Για παράδειγμα, όταν ο πατέρας κρατάει το παιδί από το χέρι και το οδηγεί να περάσουν από το ένα πεζοδρόμιο στο άλλο, όχι από τη διάβαση πεζών, αλλά από κάποιο τυχαίο σημείο, επειδή βαριέται να φτάσει μέχρι εκεί, τότε πλέον έχει χάσει το παιχνίδι και καμιά συμβουλή δεν θα γίνει πιστευτή. Επίσης, όταν οδηγεί το αυτοκίνητο και δεν φοράει τη ζώνη, ή το κράνος όταν οδηγεί μοτοσικλέτα, έχει επίσης χάσει την πειστικότητά του. Το παιδί του θα κάνει τα ίδια, καθώς, σε μικρές ηλικίες, τα παιδιά δεν έχουν καθόλου ανεπτυγμένη την αίσθηση του κινδύνου, αλλά μιμούνται και αντιγράφουν τους μεγάλους. Χρειάζεται λοιπόν, μεγάλη προσοχή από πλευράς γονέων, οι οποίοι μέσω του παραδείγματος και της τεκμηρίωσης, παίζουν τον πρωταρχικό ρόλο στη διαμόρφωση της κυκλοφοριακής συνείδησης των παιδιών.
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να μου επιτρέψετε να κάνω μία παρένθεση και να αναφερθώ στις προσπάθειες που καταβάλλει η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, μέσα στο πλαίσιο που της επιβάλλει ο θεσμικός της ρόλος, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, για την πρόληψη των τροχαίων ατυχημάτων. Αυτό γίνεται με τους συχνούς ελέγχους που πραγματοποιούν Μεικτά Κλιμάκια της Διεύθυνσης Μεταφορών, του ΚΤΕΟ, της Τροχαίας Κοζάνης, με τη συμμετοχή υπαλλήλων της Νομαρχίας. Οι έλεγχοι αφορούν κυρίως καταγραφή παραβάσεων σε αυτοκίνητα επαγγελματικά και δημοσίας χρήσεως. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών της Νομαρχίας Κοζάνης, για το 2007, πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι σε 344 οχήματα και παρατηρήθηκαν 102 παραβάσεις, για τις οποίες επιβλήθηκαν οι προβλεπόμενες ποινές.
Ευελπιστούμε λοιπόν, πως με την ευαισθητοποίηση και διαφώτιση εκπαιδευτικών, γονιών και παιδιών, καθώς και με τη συνεργασία και τον κεντρικό συντονισμό όλων των αρμόδιων φορέων, θα συμβάλουμε, μακροπρόθεσμα, αλλά αποφασιστικά, στη διαμόρφωση σωστής κυκλοφοριακής αγωγής για τη νέα γενιά, η οποία θα οδηγήσει στη μείωση των τροχαίων δυστυχημάτων, μιας από τις μεγαλύτερες απειλές για την ανθρώπινη ζωή.
