Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Αιανή και την ευρύτερη περιοχή τον Οκτώβριο του 1912 και ιδιαίτερα την 13η του ίδιου μήνα, εξετάστηκαν και αναλύθηκαν ενδελεχώς κατά την εκδήλωση μνήμης για την απελευθέρωση της Αιανής που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα με πρωτοβουλία του Δήμου.
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση η 13η Οκτωβρίου του 1912 είναι η ημερομηνία που στην Αιανή έφτασε το χαρμόσυνο νέο της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό και για αυτό το λόγο η δημοτική αρχή αποπειράθηκε φέτος για πρώτη φορά να πραγματοποιήσει τη συγκεκριμένη εκδήλωση ως ημέρα απελευθέρωσης.
Στα πλαίσια αυτά διοργανώθηκε και η εκδήλωση στην Αίθουσα Τέχνης του Πνευματικού Κέντρου Αιανής, με τη συμμετοχή των μαθητών από το Δημοτικό και το Γυμνάσιο της πόλης και κεντρικούς ομιλητές των Δρ. Ιστορίας, Αθανάσιο Καλλιανιώτη και τον Λέκτορα Βαλκανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, Στράτο Δορδανά. Οι δύο ομιλητές αναφέρθηκαν στα γεγονότα εκείνων των ημερών, με τον κ. Καλλιανιώτη να αναλύει ειδικότερα τα όσα συνέβησαν στην περιοχή της Αιανής, ενώ ο κ. Δορδανάς αναφέρθηκε στους Βαλκανικούς Πολέμους και την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
Σύμφωνα με μαρτυρίες και τα όσα έγραψε ο αείμνηστος δάσκαλος Κώστας Σιαμπανόπουλος στο βιβλίο του «ΑΙΑΝΗ» το 1974, «ένα απόσπασμα ιππικού, με επικεφαλής τον υπίλαρχον Δημήτριον Σιούλην μετέφερε το χαρμόσυνον μήνυμα της ελευθερίας εις όλα τα χωριά της περιοχής του Τσιαρτσιαμπά. Κατά την ώρα που το απόσπασμα αυτό έβγαινεν από το χωριό Μπαξί(Κήπος), με κατεύθυνσιν προς την Αιανήν, το όπλο ενός στρατιώτου από απροσεξία εξεπυρσοκρότησε. Η αδέσποτος σφαίρα ευρήκε τον προπορευόμενον Αξιωματικόν και τον ετραυμάτισεν θανασίμως. Του παρασχέθησαν αι πρώται βοήθειαι, αλλά χωρίς αποτέλεσμα διότι η αιμορραγία ήτο ακατάσχετος. Σήμερον ένας τάφος με σιδηρούν κιγκλίδωμα ευρίσκεται εις την ανατολικήν γωνίαν της εκκλησίας της Παναγίας, πλησίον του Αγίου Βήματος».
Πάντως από όσα ανέφερε στην ομιλία του ο Διδάκτωρ Ιστορίας, Αθανάσιος Καλλιανιώτης, τα γεγονότα δεν συνέβησαν έτσι, αλλά πως ο Υπίλαρχος Σιούλης ερχόταν στην Αιανή από τη Ζάβορδα, επικεφαλής αποσπάσματος ιππικού και ότι σκοτώθηκε κατά λάθος από στρατιώτη που θίχτηκε από παρατήρηση που του έκανε.
Υπάρχουν όμως και άλλες μαρτυρίες που αναφέρουν διαφορετικά γεγονότα χωρίς όμως να αποκλίνουν στο θέμα της ημερομηνίας(μεταξύ 12ης και 13ης Οκτωβρίου 1912) που η Αιανή έμαθε το χαρμόσυνο νέο της απελευθέρωσης.
Στο χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Αιανής, Γιώργος Τζέλλος, σημείωσε πως η εκδήλωση αυτή είναι μια προσπάθεια να καθιερωθεί για πάντα ο εορτασμός της απελευθέρωσης της Αιανής: «Θα φέρουμε το θέμα στο δημοτικό συμβούλιο και θα αποφασίσουμε αφού προηγηθεί μια πλούσια και αναλυτική έρευνα και συζήτηση σε όλη την κοινωνία της Αιανής. Θέλουμε η ημέρα αυτή να εξελιχθεί σε ημέρα «Ελευθερίων» της πόλης μας», τόνισε χαρακτηριστικά.
Παρών στην εκδήλωση και ο Αντινομάρχης Κοζάνης Γιάννης Σόκουτης, ο οποίος συνεχάρη τη δημοτική αρχή για την πρωτοβουλία που είχε να ανακινήσει το θέμα διερεύνησης της ημέρας απελευθέρωσης της Αιανής, τονίζοντας μάλιστα πως «η κοιτίδα του Μακεδονικού Ελληνισμού», όπως χαρακτήρισε την Αιανή, πρέπει να γνωρίζει την ιστορία της και να αποδεικνύει συνεχώς την Ελληνικότητα της Μακεδονίας.
Η εκδήλωση έκλεισε με απαγγελία ποιημάτων και πεζογραφίας από τους μαθητές του Δημοτικού και του Γυμνασίου Αιανής, ενώ οι παρευρισκόμενοι που κατέκλυσαν την Αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου, είχαν την ευκαιρία να δουν ιστορικό φωτογραφικό υλικό από τους Βαλκανικούς Πολέμους, το οποίο παραχώρησε στο Δήμο Αιανής η 1η ΤΑΞΥΠ Βόλου και εκτίθεται στο «Χάνι Χατζηγόγου» στο Σαραντάπορο.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους οι νομαρχιακοί σύμβουλοι Γιώργος Μαργαρίτης και Φώτης Κεχαγιάς, ο πρόεδρος της ΝΟΔΕ Κοζάνης, Γιώργος Τοπαλίδης, οι πρώην δήμαρχοι Αιανής, Στέφανος Βαβλιάρας και Στέργιος Βαβλιάρας και οι πρώην πρόεδροι της Κοινότητας Αιανής, Βασίλειος Μανώλας και Μανώλης Καραμανώλας.
