- Ποια η διαφορά ανάμεσα στο «ότι» και στο «ό,τι»; Βλέπουμε συχνά και διαβάζουμε ακόμη συχνότερα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης τη γενέθλια ευχή «σου εύχομαι ότι καλύτερο» χωρίς να γίνεται αντιληπτό το λάθος που υπάρχει. Το σωστό είναι «ό,τι καλύτερο», καθώς η αναφορική αντωνυμία «ό,τι» ισοδυναμεί με το «οτιδήποτε». Αντίθετα, ο τύπος «ότι» είναι ειδικός σύνδεσμος και χρησιμοποιείται σε δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις, όπως «νομίζω ότι έχεις δίκιο» ή «ισχυρίζομαι ότι δεν πρέπει να γίνει κάτι τέτοιο».
- «Καταρχήν» ή «Καταρχάς»; Τα δύο επίρρημα φαίνονται να είναι συνώνυμα και όχι σπάνια, ο δεύτερος τύπος δίνει την εντύπωση ότι χρησιμοποιείται για λόγους εντυπωσιασμού λόγω της αρχαιοπρεπούς κατάληξής του. Υπάρχει, όμως, ουσιαστική σημασιολογική διαφορά. Το επίρρημα «καταρχήν» σημαίνει «ως προς το κύριο και βασικό μέρος, στα βασικά σημεία» και ταιριάζει σε φράσεις «Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε καταρχήν από τους βουλευτές της αντιπολίτευσης παρά τις διαφωνίες τους σε επιμέρους άρθρα» ή «Επιτεύχθηκε καταρχήν συμφωνία για το οικονομικό σχέδιο διάσωσης». Το επίρρημα «καταρχάς» σημαίνει «αρχικά» και ταιριάζει σε φράσεις «Καταρχάς, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω…» ή «Θέλω καταρχάς να μου εξηγήσεις … και στη συνέχεια να καταλήξουμε κάπου».
- Ο επιρρηματικός τύπος «πρωτίστως» είναι σωστός; Όταν πρόκειται να απαριθμήσουμε επιχειρήματα ή μέτρα, ακούμε συχνά τους ομιλητές να ξεκινούν με το επίρρημα «πρωτίστως». Ως λέξη ακούγεται σωστή έχοντας στο τέλος την αρχαιοπρεπή κατάληξη –ως, όπως λέμε «δικαίως, καλώς» κ.λπ. Ωστόσο, το συγκεκριμένο επίρρημα βρίσκεται σε υπερθετικό βαθμό, οπότε η σωστή κατάληξη είναι σε –α. Άρα, πρέπει να χρησιμοποιείται ο τύπος «πρώτιστα», όπως σε άλλες περιπτώσεις λέμε «ωραιότατα», «λυπάμαι βαθύτατα» κ.λπ.
Επομένως, συνοψίζουμε καταρχάς τις (επι)λεκτικές περιπλανήσεις ευχόμενοι πρώτιστα ταχεία ανάρρωση στον δήμαρχο Εορδαίας και ό,τι καλύτερο ως προς την πορεία της υγείας του!
[Η ρήση της ημέρας: Ο Τζέιμς Τζόυς, σπουδαίος Ιρλανδός λογοτέχνης του 20ού αιώνα, γράφει στον «Οδυσσέα» του ότι «τα λάθη για έναν ευφυή άνθρωπο είναι πύλες ανακάλυψης»…]