Όπως είναι γνωστό σε όλους, κάθε άνθρωπος και όχι μόνο ο ανώριμος, το παιδί και ο έφηβος έχει ανάγκη από αρχέτυπα βίου, από μεγάλα πρότυπα προς μίμηση πέρα από εκείνα που προσφέρει η καθημερινή ζωή. Το «μιμείσθαι σύμφυτον τοις ανθρώποις εκ παίδιν εστί» είπε ο Αριστοτέλης και ο Σενέκας υπογράμμισε πως ο ανηφορικός δρόμος για την κατάκτηση της αρετής, γίνεται περισσότερο εύκολος και βατός δια του παραδείγματος. Το πρότυπο, το παράδειγμα ως εποπτεία γοητεύει, μαγνητίζει, υποβάλλει, εμπνέει, ανεβάζει, μεταδίδει σκέψεις και συναισθήματα, υποκινεί σε δράση. Η αρχαία Ελληνική παιδαγωγική και πολύ περισσότερο η χριστιανική αργότερα χρησιμοποίησαν τη μορφωτική επίδραση του παραδείγματος.
Ο Όμηρος ο παππούς των Ελλήνων, ο οποίος «την Ελλάδα πάσαν πεπαίδευκεν» κατά τον Πλάτωνα, υμνεί και προβάλλει την αρετή δια μεγάλων προτύπων των ηρώων. Το υπόδειγμα της άριστης πόλης υψώνει αργότερα ο κλασσικός πολιτισμός με το στόμα του Περικλή και του Θουκιδίδη. Το πρότυπο το αρχέτυπο του Ιησού και των Αγίων προβάλλει στους μετέπειτα χρόνους η Ορθοδοξία και την Οικουμενική πολιτεία της Εκκλησίας του προθαλάμου της Βασιλείας των ουρανών, ως αρχέτυπο κοινωνικό με μέγα βάθος «Μιμηταί μου γίγνεσθε καθώς καγώ Χριστού» συνιστά ο Απόστολος των Εθνών.
Οπωσδήποτε η Ορθοδοξία προσφέρει πάντοτε πρότυπα ορατά, ζωντανά και μεγάλα από εκείνους που μόχθησαν για το όραμα της ζωής που έφερε στον πλανήτη ο Μονογενής υιός και Λόγος του Θεού ζώντος. Πολλές μορφές υπέροχες αποτελούν ένα πνευματικό σύμπαν όπου «αστήρ αστέρος διαφέρει εν δόξη».
Το λαμπρότερο πρότυπο που προβάλλεται από το γυναικείο κόσμο είναι η «τιμιωτέρα των Χερουβείμ και η Ενδοξοτέρα των Σεραφείμ» ή όντος Θεοτόκος, προς την οποία η ανθρώπινη μούσα και η εκκλησιαστική υμνογραφία αφιέρωσαν ασύγκριτους ύμνους.
Τα μεγάλα αυτά πρότυπα τα προβάλλει με όλους τους δυνατούς τρόπους η Ορθοδοξία στους ανθρώπους όλων των ηλικιών, όλων των φυλών, όλων τω κοινωνικών τάξεων αδιακρίτως, αλλά και ως μέτρο κρίσης και αξιολόγησης των προτύπων που δίνει «η θύραθεν παιδεία» όλων των εποχών μέσα από τα οποία ακτινοβολεί κάποια ακτίνα του «σπερματικού λόγου» που δεν είναι άλλος από τον Σαρκωθέντα Λόγο του Θεού, ο οποίος πάντα «ην το φως το αληθινό, ο φωτίζει παντί άνθρωπο ερχόμενο στον κόσμο».
Για την γνωριμία των προτύπων αυτών και τη βιωματική προσέγγιση προσφέρει η Ορθοδοξία στην εκπαίδευση μορφωτική ύλη που προέρχεται από την Αγία γραφή, την εκκλησιαστική Ιστορία και τη φιλολογία των πατέρων της Εκκλησίας, αλλά και τα λαμπρά αριστουργήματα κορυφαίων δημιουργών του πνεύματος όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Βερίτης και άλλοι. Προσφέρει ακόμα το λατρευτικό πλούτο και τις λατρευτικές εκδηλώσεις, τα θρησκευτικά σύμβολα και την πλούσια και δυνατή εικονογραφία και εκκλησιαστική μουσική και την ιερή δύναμη των μυστηρίων και δίνει ένα πλήθος ευκαιριών μιας αγωγής που αρχίζει με τα μάτια τα σωματικά και ανάγεται με τους πνευματικούς διαλογισμούς σε απέραντους πνευματικούς ορίζοντες που επιτρέπει στον αναπτυσσόμενο άνθρωπο να λάβει όσα δώρα αντιστοιχούν στις πνευματικές του δυνατότητες, τα τάλαντα και τις κλίσεις.
Τα δικά μας ιδανικά είναι τα ιδανικά του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Ελευθερία και δικαιοσύνη, αγάπη και θυσία. Γιατί όταν ένα υψηλό ιδεώδες ζωής θέλγει την καρδιά γοητεύει το νου και συναρπάζει την ψυχή των μελών μιας Κοινότητος, γινόμενο ένα λαμπρό όραμα βίου που καθοδηγεί όπως ο πολικός αστέρας για να χαράσσει μια γραμμή πορείας που να εμπνέει ρυθμό ζωής.
Ιδανικό είναι το δημιούργημα του ανθρώπινου νου που χαρακτηρίζεται για την αρτιότητα και πληρότητα και αποτελεί το στόχο δράσης του ανθρώπου. Τα ιδανικά αλλάζουν σε κάθε εποχή και σε κάθε κοινωνία, κάνει τις δικές της αξιολογήσεις και ιεραρχήσεις σε ότι αφορά αυτά που θεωρεί ουσιώδη και σημαντικά. Στην εποχή του Ομήρου ιδανικό θεωρούνταν η ανδρεία, στην Κλασσική εποχή η καλοκαγαθιά, στο Μεσαίωνα προβάλλει σαν ιδανικό η ολόπλευρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας.
Η σύγχρονη εποχή τέλος διακρίνεται από μια ασάφεια σ’ ότι αφορά αξίες, ιδέες, ιδανικά. Τα ιδανικά έχουν ιδιαίτερη αξία στον άνθρωπο και βοηθούν πολλαπλά τα άτομα της κοινωνίας γιατί νοηματοδοτούν την ανθρώπινη ζωή, αποτελούν την πυξίδα στην καθημερινή δράση του ατόμου και δείχνουν ένα όριο στο οποίο πρέπει να στοχεύει ο άνθρωπος. Επίσης δίνουν ερεθίσματα για την ψυχική και πνευματική προαγωγή του ατόμου, εμψυχώνουν τον άνθρωπο, καλλιεργούν τη θέληση και την επιμονή, οδηγούν σε ηρωϊκές και αλτρουϊστικές πράξεις, εξευγενίζουν οτιδήποτε κατώτερο υπάρχει στην ανθρώπινη ύπαρξη, καλλιεργούν τη αισιοδοξία την πίστη, είναι πηγή ατομικής και κοινωνικής προόδου.
Το ανθρώπινο πνεύμα έχει μια κορυφή. Η κορυφή αυτή είναι το ιδεώδες και τα έθνη που δεν έχουν ιδανικά είναι καταδικασμένα στον πολιτιστικό μαρασμό.
Αυτά λοιπόν τα ιδανικά ας φροντίσουν οι ιθύνοντες να τα προβάλλουν με όλη την λαμπρότητα προς το Ελληνικό Έθνος.
Ας συμβουλεύσουν αυτούς που χειρίζονται τα θέματα της Παιδείας και ας εισηγηθούν λύσεις ώστε να μην τραυματίζεται η χρυσή ελπίδα του Έθνους μας στην ευαίσθητη περιοχή των ιδανικών μας.
Χρειάζεται προσπάθεια ώστε η νέα γενιά να αποκτήσει όλα εκείνα τα Ελληνοχριστιανικά ιδανικά, τα οποία έχουν οικουμενική ακτινοβολία και διαχρονική καταξίωση και είναι δυνατόν να βοηθήσουν με τον αγέραστο δυναμισμό τους τον Ελληνισμό της εποχής μας να συνεχίσει την ιστορική του πορεία.
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ