Καλοκαιριάτικα …παίρνει τα βουνά, ανηφορίζοντας στην πλαγιά του λόφου η Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου Τορνικίου στην περιοχή των Γρεβενών, προκειμένου να διασωθεί από τα νερά της λίμνης Ιλαρίωνα, που θα κατακλείσουν την περιοχή σε λίγο καιρό.
Το πρωτοποριακό έργο μετακίνησης του σπάνιου μνημείου που χρονολογείται από τον 10ο αιώνα, χρηματοδοτεί με 850.000 ευρώ η ΔΕΗ, η οποία κατασκευάζει το φράγμα Ιλαρίωνα. Η έμφραξη της σήραγγας εκτροπής στον ποταμό Αλιάκμονα θα γίνει το καλοκαίρι του 2012, οπότε θα αρχίσει και η δημιουργία της ομώνυμης λίμνης, η οποία θα σχηματιστεί στην τελική της μορφή στα τέλη του ίδιου έτους, σύμφωνα με τον διευθυντή του Κλιμακίου Επίβλεψης Έργων Δυτικής Μακεδονίας, της Διεύθυνσης Υδροηλεκτιρκής Παραγωγής, Κώστα Παπαϊωάννου.
Οι πρόδρομες εργασίες για την μετακίνηση του καθεδρικού της μονής έχουν αρχίσει εδώ και καιρό, ενώ εκτιμάται ότι στις 5 Ιουλίου το μοναστήρι θα ανέβει στις ράγες, προκειμένου να …μεταναστέψει σε νέο τόπο, έπειτα από έντεκα αιώνες ζωής. Ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Κορρές, ο οποίος έχει εμπειρία από σαράντα ανάλογες δύσκολες μετακινήσεις, υπογράμμισε ότι «το μνημείο θα μεταφερθεί σε μία απόσταση 140 μέτρων, με ανηφορική κλίση 24%, για να βρεθεί σε μία υψομετρική διαφορά 27 μέτρα ψηλότερα». Σε σχέση με τη φύση του έργου, υπογράμμισε ότι «σίγουρα είναι ένα έργο σύνθετο με δυσκολίες και ιδιαιτερότητες. Κάθε εργασία μετακίνησης είναι διαφορετική από την προηγούμενη. Εδώ ο βαθμός δυσκολίας αυξάνει, λόγω της μεγάλης ανηφορικής κλίσης». Εκτιμά πάντως ότι «όλα θα πάνε καλά και θα τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα, ώστε στις 5 Ιουλίου να τοποθετηθεί στις ράγες το καθολικό της μονής και να φτάσει στον προορισμό του στις 15-20 Ιουλίου, διανύοντας 5 έως 7 μέτρα την ημέρα».
Όπως εξηγεί ο ειδικός αρχιτέκτων, «έχουμε φτιάξει μία ειδική μεταλλική κατασκευή μιας χρήσης, βάρους 50 τόνων, η οποία θα ‘αγκαλιάσει’ το κτίριο του ναού που ζυγίζει 300 τόνους, για να μεταφέρει το βάρος του στις ράγες. Το κτίριο θα σηκωθεί με ειδικούς υδραυλικούς γρύλους, ενώ το μεταλλικό πλέγμα θα προστατέψει το μνημείο από τυχόν φθορές κατά την μεταφορά του».
Μέχρι τώρα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι χωματουργικές εργασίες στο σημείο που θα τοποθετηθούν οι ράγες. Έχουν σκαφτεί με μεγάλη προσοχή τα θεμέλια του ναού και τοποθετήθηκε κάτω από την θεμελίωση το ειδικό προστατευτικό μεταλλικό δίχτυ.
Παράλληλα προχωρούν οι εργασίες αποσυναρμολόγησης βοηθητικών κτιριακών δομών του μοναστηριού, οι οποίες θα επανασυναρμολογηθούν με τα ίδια ή με άλλα παλιά υλικά στη νέα θέση. Η τοξοτή πύλη που είχε το μοναστήρι θα ξαναχτιστεί στη νέα θέση, ενώ ο περιμετρικός πέτρινος περίβολος θα κατασκευαστεί ξανά με την ίδια πέτρα. Το καθολικό της μονής έχει αποκαλυφθεί και έχει απελευθερωθεί από όλα τα δευτερεύοντα κτίσματα, ώστε να γίνει αυτόνομα η μετακίνησή του.
Ειδική μέριμνα έχει ληφθεί για τις πολύτιμες τοιχογραφίες του καθολικού της μονής που χρονολογούνται στον 15ο και 18ο αιώνα. Με ειδικό οπλισμό που προβλέφτηκε, οι σπάνιες τοιχογραφίες θα προστατευτούν κατά την μεταφορά του μνημείου.
Να σημειωθεί ότι την απόφαση μετακίνησης και σωτηρίας του μνημείου έλαβε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο στις 19 Μαΐου 2009. Την επιτυχία του δύσκολου εγχειρήματος ανέλαβε η ομάδα του αρχιτέκτονα Δ. Κορρέ, η οποία διαθέτει τεράστια εμπειρία σε αντίστοιχα έργα. Μεταξύ άλλων έχει «μετακομίσει» το 1996 στη Θεσσαλονίκη ένα παλιό κτίριο του ΟΣΕ, βάρους 2.000 τόνων σε απόσταση 45 μέτρων. Το 2005 μετακίνησε πάλι στη Θεσσαλονίκη, κατά 26 μέτρα ένα τζαμί στην παλιά ιερατική σχολή, κοντά στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, βάρους 1.400 τόνων.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΗΤΤΑΣ