Toυ Ιορδάνη Καμπουρίδη
Το ρόδι εκτός από την ευχάριστη γεύση που προσφέρει, χαρίζει και πολλές ευεργετικές ιδιότητες στην υγεία, που όλο και περισσότερο κεντρίζουν, το ενδιαφέρον των επιστημόνων και ερευνητών. Η αξία του, χρονολογικά ξεκινάει από πολύ παλιά, πράγμα που το μαρτυράει η πλούσια ιστορία των μύθων και των που το συνοδεύουν.
Το ρόδι αντιπροσωπεύει την καλοτυχία, την αφθονία, την ευημερία, τον «έρωτα» και την γονιμότητα. Ο μεγάλος αριθμός σπερμάτων που υπάρχουν σε κάθε καρπό το καθιστά σύμβολο γονιμότητας και καρποφορίας και το κόκκινο χρώμα του χυμού του, που είναι το χρώμα του αίματος, συμβολίζει την ίδια την ζωή. ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ:
Η Αρχαία Ελληνική γραμματεία περιέχει πληθώρα αναφορών στα ονόματα ρόα η ροιά, που χρησιμοποιούνταν τόσο για το δέντρο όσο και για τον καρπό του. Στον Όμηρο, η ροδιά επαινείται ως «αγλαόκαρπος», ενώ στον μύθο του Αισώπου «Ροιά και μηλέα και Βάτος» η ροδιά ερίζει με την μηλιά για το ποια από τις δυο τους παράγει καλύτερα φρούτα. Κόκους χαρακτήριζαν οι αρχαίοι τις χυμώδεις δρύπες του ροδιού και, σύμφωνα με μια γνώμη, απ’ αυτούς προήλθε η ονομασία κόκκινο για το ερυθρό χρώμα, όπως π. Χ από το πράσο είναι το πράσινο, από το κίτρο το κίτρινο κλπ. Στην πλουσιότητα του χυμού, υποστηρίζουν κάποιοι γλωσσολόγοι, οφείλεται η ονομασία ρόα από το ρέω.
Ο Πλίνιος το αναφέρει ως «Malum Punicum», που σημαίνει «Μήλο των Καρχηδονίων», προφανώς εξαιτίας της εξαιρετικής ποιότητας που έβγαζε η περιοχή. Η αρχαία Πελασγική ονομασία του, που μέχρι τον περασμένο αιώνα σώζονταν στην Κρήτη και την Βοιωτία, ήταν «Σίδη» ή «Σίδα».
Το όνομα «Ρόα» ή «Ροία», που συναντάμε σε πολλές περιοχές της Ελλάδος είναι ασιατικής προέλευσης και έχει τις καταβολές του στο συριακό «Rimmοn».
Η Βοτανική ονομασία του ροδιού είναι Punica Granatum, το οποίο μεταφράζεται ως «μήλο με πολλούς καρπούς-σπόρια» Punica είναι το όνομα της αρχαίας φοινικικής πόλης στην Β. Αφρική, όπου οι Ρωμαίοι στρατιώτες πηγαίνοντας προς τον πρώτο από τους τρεις φοινικικούς πολέμους τον 30 αιώνα π.Χ. πρωτοαντίκρυσαν την ροδιά. Η δε λέξη graηatum σημαίνει «κοκκώδες>. Στα αγγλικά το ρόδι λέγεται Pome granate «μήλο με σπόρους» γιατί μοιάζει με μήλο που είναι πλούσιο σε σπόρους.
ΟΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ ΚΑΙ
ΤΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ
Η ροδιά έχει εύκολη προσαρμογή σε διαφορετικά εδάφη και αντέχει σε δύσκολες
συνθήκες ξηρασίας, ζέστης και έλλειψης φροντίδας. Αυτή είναι και η αιτία ύπαρξης μεγάλου αριθμού δασυλλίων με ροδιές από αρχαιοτάτων χρόνων, ενώ κάποιες από αυτές διατηρούνται μέχρι σήμερα.
Σε ένα χωριό των νήσων της Μεσογείου στη Μενόρκα των Βαλεαρίδων, υπάρχει μια και μοναδική ροδιά της οποίας η προέλευση πιθανολογείται ότι είναι από τους Φοίνικες. Η ζωή της θεωρείται ότι ξεπερνάει τα 200 χρόνια, αλλά τα στοιχεία για την ακριβή ηλικία αυτής της ροδιάς της Μενόρκα είναι ασαφή.
Γιατί αποδίδεται τόση τιμή στους μύθους, τις θρησκείες και την ιστορία τόσων πολλών πολιτισμών για το ρόδι; Υπάρχουν αναφορές στο ρόδι από καταβολής κόσμου μέχρι τους δικούς μας μύθους για τη δημιουργία του κόσμου, και η σύγχρονη επιστήμη και ιατρική δείχνει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον γι’ αυτό, ώστε δημιουργεί την εντύπωση ότι αυτός ο καρπός υπερέχει των άλλων, πως ξεχωρίζει ως ένα δώρο προς την ανθρωπότητα.
Γεννιούνται, όμως και άλλες απορίες. Η ροδιά ζει πάρα πολλά έτη αλλά., όπως και τα ρόδια, δεν είναι ευπαθή από καμία ασθένεια ούτε από φυτοπαράσιτα. Άραγε αυτό το δέντρο έχει ασπίδα προστασίας από μόνο του; Τα ισχυρά αντιοξειδωτικά που έχει προστατεύουν και το ίδιο το δέντρο; Γιατί το ρόδι, ανάμεσα σε τόσα φρούτα, είναι το σύμβολο της γονιμότητας, της καλής τύχης και της υγείας από τόσους πολιτισμούς και θρησκείες;
ΣΥΝΘΕΣΗ
ΤΟΥ ΡΟΔΙΟΥ
Το ρόδι είναι άφθονο σε σάκχαρα, βιταμίνες Α, Β, C μέταλλα, όπως φώσφορο, σίδηρο, ασβέστιο, νάτριο, κάλιο και αντιοξειδωτικές ουσίες όπως πολυφαινόλες και σελήνιο. Τα αντιοξειδωτικά έχουν την ιδιότητα να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες στα κύτταρα του σώματος, παρέχοντας προστασία από την καταστροφική τους δράση και βοηθώντας στη σωστή λειτουργία τους. Συγκεκριμένα, το ρόδι είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε ανθοκυανίνες και ελαγικό οξύ, ουσίες που του εξασφαλίζουν τις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες, ακόμη και ισχυρότερες από αυτές του κόκκινου κρασιού και του τσαγιού. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κατανάλωση ενός ροδιού μπορεί να καλύψει περίπου το 40% των ανθρώπινων αναγκών σε βιταμίνη C.
Το μεγαλύτερο τμήμα της χημικής ανάλυσης των ροδιών έχει επικεντρωθεί στον χυμό, το φλοιό-περικάρπιο και το έλαιο των σπόρων. Ο χυμός και το περικάρπιο είναι πλούσιο σε υδρολυτική τανίνη, ιδίως φαινολικού κηκιδικού οξέως. Το περικάρπιο είναι ο φλοιός που περιβάλλει τον σπόρο. Το έλαιο των σπόρων περιέχει περίπου 63,5% punicic acid, ενός σπάνιου ακόρεστου λιπαρού οξέος 18 δεσμών άνθρακα. Ο σπόρος διαθέτει τη περισσότερη περιεκτικότητα σε οιστρογόνα του φυτικού βασιλείου-περίπου 17mg/Κg αποξηραμένου σπόρου. Το ενδιαφέρον συνεχώς μεγαλώνει σχετικά με την προοπτική του ελαίου του ροδιού ως ένα δυνατό φυτικό οιστρογόνο και την πιθανότητα να διαθέτει ιδιότητες πρόληψης του καρκίνου-ιδίως του καρκίνου του μαστού.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΤΟ ΡΟΔΙ
Όπως ειπώθηκε, στα ρόδια υπάρχουν αρκετά μεγάλες ποσότητες του φαινολικού κηκιδικού οξέως. Το κηκιδικό οξύ αποτελεί ένα δυνατό αντιοξειδωτικό και αντικαρκινικό φυτοχημικό, οι ιδιότητες του οποίου έχουν περιγραφεί σε πάνω από 500 μελέτες που δημοσιεύτηκαν τα τελευταία 40 έτη. Με βάση αυτές, το κηκιδικό οξύ φαίνεται να λειτουργεί θετικά στην πρόληψη των αρχικών χημικών αντιδράσεων που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο του μαστού. Σχετικά με την θεραπεία του καρκίνου, υπάρχουν και πολλές άλλες μελέτες και συνεχής έρευνα, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου των πνευμόνων, του προστάτη και του μαστού. Αυτές οι ιδιότητες είναι, επίσης, ευεργετικές για την προστασία των νεφρών και του ήπατος από τη βλάβη που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες, την αντιμετώπιση των
βακτηρίων και την ενίσχυση της δράσης άλλων αντιοξειδωτικών.
Ακόμη, ο χυμός του ροδιού έχει αποτελεσματική δράση στον καρκίνο του προστάτη και επιμηκύνει τον μετεγχειρητικό χρόνο διπλασιασμού του PSA (ειδικού προστατικού δείκτη), επιβραδύνει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων και σκοτώνει τα Kαρκινικά κύτταρα. Το εκχύλισμα ροδιού μπορεί να προλάβει τον καρκίνο του προστάτη ή να καθυστερήσει την εξάπλωσή του. Όταν ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα προστάτη μπήκαν σε ποντικούς, η σίτιση των ζώων με εκχύλισμα ροδιού καθυστέρησε την εμφάνιση νεοπλασμάτων. Η ανάπτυξη των όγκων αναστάλθηκε σε σημαντικό βαθμό και μεγάλωσε ο χρόνος ζωής.
Επιπλέον, εδώ και αρκετά έτη, ερευνητές έχουν επικεντρώσει την προσοχή τους στις αντιοξειδωτικές ιδιότητες και την πιθανή ευεργετική επίδραση του χυμού του ροδιού στο καρδιαγγειακό σύστημα. Σε μία μελέτη παρατηρήθηκε ότι ο χυμός του ροδιού περιόρισε τις αθηρωματικές πλάκες σε ποντικούς με ανεπάρκεια απολιποπρωτεϊνης Ε. Επίσης, οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει, προστατεύουν την LDL χοληστερόλη, γνωστή και ως <<κακή» χοληστερόλη, από την οξείδωση. Η οξείδωση της «κακής» χοληστερόλης μπορεί να επιφέρει σημαντικές ζημιές στο εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων, το οποίο είναι γνωστό ως ενδοθήλιο και φαίνεται ότι ευθύνεται για την ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης. Ακόμη, περιόρισε σημαντικά τη δράση του ενζύμου μετατροπής της αγγειοτενσίνης και τη συστολική πίεση του αίματος σε ασθενείς με υπέρταση. Παράλληλα, με βάση μία πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη στην Αμερικανική Επιθεώρηση του Κολεγίου Καρδιολογίας, η κατανάλωση, ενός ποτηριού χυμού από ρόδι την ημέρα(περίπου 250ml) για 3 μήνες, λειτούργησε ιδιαίτερα ευεργετικά σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο, ενώ η κατανάλωση χυμού από ρόδι έχει βοηθάει στην καλύτερη υγεία του αγγειακού συστήματος. Άλλα ευεργετικά αποτελέσματα που έχει η κατανάλωση ροδιού είναι τα εξής:
Το εκχύλισμα ροδιού μπορεί λειτουργήσει ως φράγμα στα ένζυμα που συμβάλλουν στην οστεοαρθρίτιδα, επιβαρύνοντας τη φθορά των χόνδρων.
Πόση χυμού ροδιού κατά το διάστημα της εγκυμοσύνης μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο εγκεφαλικών κακώσεων στα βρέφη.
Το εκχύλισμα ροδιού μπορεί να εμποδίσει τη δημιουργία όγκων του δέρματος, τουλάχιστον σε ποντίκια τα οποία ήταν εκτεθειμένα σε καρκινογόνους παράγοντες. Επιπλέον, ποντίκια στα οποία χορηγήθηκε θεραπευτική αγωγή, με χυμό ροδιού εμφάνισαν μικρότερο αριθμό όγκων από εκείνα που δεν έγινε αυτή η θεραπεία.
Ο χυμός ροδιού μπορεί να λειτουργεί θετικά κατά της νόσου Alzheimer.
Οι κατακόκκινοι και χυμώδεις σπόροι του μεγαλώνουν την αιματική παραγωγή και βοηθούν στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος. Προσφέρουν στον οργανισμό τόνωση και αποτοξίνωση, καθαρίζουν τα νεφρά, την κύστη και το αίμα. Γι’ αυτό προτείνεται ιδιαίτερα ύστερα από έντονη σωματική άσκηση, σε συνδυασμό με χυμό σταφυλιού.
Οι σπόροι του έχουν στυπτική ιδιότητα(προκαλούν ισχυρή συστολή του στοματικού βλεννογόνου) και αφροδισιακοί.
Ο χυμός από φρέσκο ρόδι ενδείκνυται για παιδιά σε μικρή ηλικία, ειδικά εάν είναι κρυολογημένα και εμφανίζουν βήχα και πυρετό.
Ο χυμός ροδιού βοηθάει στην αντιμετώπιση της στυτικής δυσλειτουργίας. Το ρόδι ανακουφίζει από τη διάρροια, ενώ οι σπόροι του εξουδετερώνουν τα παράσιτα του εντέρου. Το αφέψημα από τα άνθη της ροδιάς, υπό μορφή γαργάρας, θεραπεύει την ουλίτιδα και ανακουφίζει από τον πονόλαιμο.
Τα συμπτώματα της κλιμακτηρίου, στα οποία παρατηρούνται εξάψεις και εφιδρώσεις, δύναται να περιοριστούν εξαιτίας του φυτικού οιστρογόνου που βρέθηκε ότι υπάρχει στον σπόρο του ροδιού. Φαίνεται ότι το ρόδι είναι ένα από τα πολύ λίγα φυτά που παρέχουν συστατικά όμοια με τα οιστρογόνα.
Ο χυμός ροδιού βοηθάει την πρωινή ναυτία στις εγκύους.
Το εκχύλισμα του ροδιού ανακατεμένο με εκχύλισμα αλόης έχει εφαρμοσθεί στη διέγερση της ανάπλασης των οστών.
Τελευταία εφαρμόζεται με επιτυχία στη θεραπεία εγκαυμάτων.
Όλα τα παραπάνω συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι το ρόδι πράγματι βοηθάει σημαντικά στον τομέα της υγείας, γεγονός που προκαλεί το συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον των επιστημόνων με τη πραγματοποίηση πολλών κλινικών ερευνών, σχετικά με τις ευεργετικές επιδράσεις του ροδιού. Στόχος τους η αξιοποίηση του σημαντικού αυτού φρούτου, που επάξια έχει χαρακτηριστεί ως το «φρούτο του δέντρου της ζωής». Γιατί προσφέρει γερές ρίζες στον οργανισμό, πράγμα που επιβεβαιώνεται σιγά-σιγά από την επιστήμη και που διαπιστώθηκε εμπειρικά από ανθρώπους διαφόρων πολιτισμών στην αρχαιότητα.