Του Αγγέλη Πολυνείκη
Προέδρου του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών
Ν. Κοζάνης
Όταν έρχεται η στιγμή να κάνουμε κάποια αναφορά, δίνοντας νόημα σε τιμητικές εορτές σαν τη σημερινή, όπου τιμώνται οι απανταχού ναοί της τέχνης και του παγκόσμιου πολιτισμού, όσο καλός και να είναι ένας ομιλητής, φοβάμαι ότι δεν θα μπορέσει να δώσει την πραγματική διάσταση της έννοιας και της αξίας. Κι αυτό διότι και το ελάχιστο αντικείμενο που ανάγεται σε παρελθόντα χρόνο δημιουργίας, μας διηγείται μια ολόκληρη ιστορία για την πορεία του ανθρώπου στη Γη.
Ως Έλληνες, το γνωρίζουμε όλοι, ότι έχουμε την τύχη η πατρίδα μας να είναι ένα απέραντο ανοιχτό μουσείο. Όμως, αυτό δεν είναι αρκετό. Τα έργα τέχνης χρειάζονται φροντίδα και συντήρηση από έμπειρα χέρια επιστημόνων και εγκαταστάσεις, ώστε να φυλαχθούν στους αιώνες για εκείνους που θα έρθουν μετά από μας.
Όμως, ας ανοίξουμε το βλέμμα και ας ευρύνουμε το οπτικό μας πεδίο. Κάθε χώρα, άλλη περισσότερο κι άλλη λιγότερο, έχει να επιδείξει στοιχεία του πολιτισμού της. Κι επειδή η ανάγκη για την ανάδειξη και τη συντήρηση καλλιτεχνημάτων ή των ιστορικών τεκμηρίων περασμένων αιώνων αποτελεί μέριμνα όλων των χωρών, έχει ιδρυθεί το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), το οποίο είναι ένας φορέας με ανάλογη δραστηριότητα. Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων, λοιπόν, κάνοντας μια προσπάθεια να αναδείξει το ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία, έχει καθιερώσει από το 1977 την 18η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων. Η επέτειος αυτή έχει ως μήνυμα να γίνουν τα μουσεία φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών ώστε να αναπτυχθεί η μόρφωση, η αμοιβαία κατανόηση και η συνεργασία μεταξύ των λαών.
Όπως είναι φυσικό, δεν θα μπορούσαμε εμείς, ως Έλληνες με την κληρονομιά τόσων αιώνων, να μη δραστηριοποιηθούμε σε έναν τομέα που μας αφορά. Έτσι, το 1983 ιδρύθηκε το Ελληνικό τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων. Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει παραχωρήσει ένα διατηρητέο κτήριο στην Αθήνα, στην περιοχή του Θησείου, στην οδό Αγ. Ασωμάτων 15, όπου στεγάζεται. Διοικείται από πενταμελές αιρετό Διοικητικό Συμβούλιο, που εκλέγεται κάθε δύο χρόνια.
Αυτή τη στιγμή έχει περίπου 500 μέλη που είναι κάποια συγκεκριμένα άτομα και κυρίως φορείς. Το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων εργάζεται για τη δημιουργία βιβλιοθήκης και αρχείου, οργανώνει σεμινάρια, επιστημονικές συναντήσεις και διεθνή συνέδρια, ενώ εκδίδει βιβλία σχετικά με την ανάπτυξη διαφόρων τομέων της μουσειολογίας σε συνεργασία με τα ΑΕΙ και ΤΕΙ, καθώς και με άλλα και ιδρύματα.
Δεν είναι όμως μόνο αυτές οι δραστηριότητες του Ελληνικού Τμήματος. Όπως οι Διεθνείς Επιτροπές του ICOM έχει οργανώσει ομάδες που επεξεργάζονται ειδικά θέματα και γίνονται ενημερωτικές διαλέξεις.
Μαζί με την Παγκόσμια Ημέρα των Μουσείων γιορτάζεται η Ευρωπαϊκή Ημέρα και Νύχτα Μουσείων που θεσπίστηκε το 2005 από το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. Το φετινό θέμα είναι: «Τα μουσεία για την κοινωνική αρμονία». Μάλιστα, η UNESCO από το 2009 στηρίζει αυτή την πρωτοβουλία. Κατά την ημέρα αυτής της τιμητικής γιορτής, αρκετά μουσεία παραμένουν ανοικτά με ελεύθερη είσοδο από τη δύση του ηλίου έως και μετά τα μεσάνυχτα και παράλληλα διοργανώνουν, την ίδια και την επόμενη ημέρα, εκδηλώσεις εορταστικού χαρακτήρα. Στο πλαίσιο του εορτασμού της Ευρωπαϊκής Ημέρας και Νύχτας Μουσείων θα ανοίξουν τις πόρτες τους στο κοινό συνολικά 3.000 μουσεία. Τις περασμένες χρονιές αυτό είχε μεγάλη ανταπόκριση στην προσέλευση του κοινού.
Με την ευκαιρία του εορτασμού, το Ελληνικό Τμήμα του ICOM διοργανώνει τον μήνα Μάιο ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις σ’ ολόκληρη την Ελλάδα. Τη 18η Μαΐου, ημέρα του εορτασμού, στην Ελλάδα, τα μουσεία προσφέρουν δωρεάν είσοδο σε εκθέσεις, εκπτώσεις στις εκδόσεις και επέκταση στο ωράριο λειτουργίας.
Στη δική μας κοινωνία κι εμείς, με τις δυνάμεις που διαθέτουμε και περισσότερο με την επιθυμία και ανάγκη μας να συμμετέχουμε σ’ αυτό τον παγκόσμιο ανθρωπιστικό σκοπό, έχουμε ιδρύσει από καιρό τα μουσεία που θεωρούνται κοσμήματα για την πόλη και το νομό μας. Μέσα από τις δραστηριότητες του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών του Νομού Κοζάνης, πραγματοποιήθηκε το Ιστορικό – Λαογραφικό και Μουσείο Φυσικής Ιστορίας το οποίο περιλαμβάνει πλούσιες συλλογές εκθεμάτων, πινακοθήκη, βιβλιοθήκες και φιλοξενεί την έκθεση των προπλασμάτων που σώζουν εικόνες της παλαιάς αρχιτεκτονικής της περιοχής. Μέσα στους φιλόξενους χώρους του επισκέπτες και σπουδαστές έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν όλα τα ενδιαφέροντα αντικείμενα των συλλογών που συγκεντρώθηκαν και συντηρούνται. Άλλο ένα δημιούργημά μας, για το οποίο είμαστε περήφανοι ως Μακεδόνες, είναι το ιδιαίτερο μουσείο και μαζί μνημείο του Μακεδονικού Αγώνα στο Μπούρινο, το οποίο τιμά τους ήρωες του τόπου μας, ενώ κρατά ζωντανή την ιστορική μας μνήμη.
Κι αφού υπάρχει μια μέρα που γιορτάζουν τα μουσεία του κόσμου, εμείς ας ξεκινήσουμε τιμώντας αυτά που έχουμε κοντά μας, με μια πρώτη ή μια ακόμα επίσκεψη.