Του Στέφανου Τρύφωνα
αθλητικογράφου
Απολαμβάνοντας το καφεδάκι μου στην καφετέρια του πολυτελέστατου Abc της συμπρωτεύουσας επί της Αγγελάκη (Παραδοσιακή Αρειανή οικογένεια της συμπρωτεύουσας) στα τέλη Αυγούστου και κάνοντας βδομαδιάτικες διακοπές σ’ αυτό με πρόγραμμα του κοινωνικού τουρισμού του ΕΟΤ και της νομαρχίας Κοζάνης, το μάτι μου έπεσε σε μια εγκαταλειμμένη σε κάποιο άδειο τραπέζι Σαββατιάτικη «Μακεδονία».
Ξεφυλλίζοντας τις αθλητικές σελίδες της με συγκίνηση πληροφορήθηκα ότι την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου θα επανακυκλοφορούσαν τα «Αθλητικά Νέα» του αείμνηστου προέδρου του Άρη Θεσσαλονίκης Νίκου Καμπάνη.
Μια φιλοαρειανή αθλητική έκδοση που κυκλοφορούσε στα χρόνια του ’50, του ’60 και του ’70, οκτασέλιδη κάθε Δευτέρα και εξασέλιδη κάθε Πέμπτη, προσφέροντας χορταστικές σειρές ανάγνωσης στους φιλάθλους της Βόρειας Ελλάδας μαζί με το τετρασέλιδο ένθετο της Δευτεριάτικης «Δράσης». Μια αξιοπρεπώς ενημερωμένη Βορειοελλαδίτικη αθλητική έκδοση που πολεμούσε για τα τοπικά δίκαια, ενάντια στο αδηφάγο Αθηνοκεντρικό κράτος, δημιουργημένη από έναν Νοτιοελλαδίτη στην καταγωγή μεγαλοπαράγοντα της συμπρωτεύουσας!!!
Ο Νίκο Καμπάνης σαν Διευθυντής των «Αθλητικών Νέων» ήταν εργασιομανής και τελειομανής λάτρης της σκληρής δουλειάς και της απαιτητικής αθλητικογραφίας. Σαν πρόεδρος του θρυλικού Άρη Θεσσαλονίκης τον είχε οδηγήσει στις κορυφαίες ποδοσφαιρικές του στιγμές με την κατάκτηση του κυπέλλου Ελλάδας του 1970 με προπονητή τον Γιουγκοσλάβο Μίλοβαν Τσίριτς και την τρίτη θέση του 1974 με τεχνικό ηγέτη τον Μπράνκο Στάνκοβιτς.
Εκδότης των καινούργιων «Αθλητικών Νέων» του φθινοπώρου του 2009 θα ήταν ο οδοντογιατρός πρώην πρόεδρος της κιτρινόμαυρης αστικής ομάδας της προσφυγομάννας Θεσσαλονίκη Λάμπρος Σκόρδας ο οποίος είχε χάσει πρόσφατα από τον κ. Θανάση Αθανασιάδη στη Λέσχη Φίλων του Άρη την επιβλητική και ηγετική πολυθρόνα του καθοδηγού του θεού του πολέμου.
Τριάντα χρόνια μετά ο κ. Λάμπρος Σκόρδας θα συνέχιζε μέσα από τα καινούργια «Αθλητικά Νέα» την μεγάλη αθλητική και αγωνιστική παράδοση του ιστορικού Άρη Θεσσαλονίκης ο οποίος στα χρόνια του ’60 και του ’70 πήγαινε ασορτί με τον γειτονικό συμπατριωτικό Άρη Πτολεμαϊδας.
Τουλάχιστον για την δικιά μου αγνή, αμόλυντη παιδική σκέψη στον πολυπολιτιστικό Κόμανο επτά χιλιόμετρα μόλις μακριά από την προσφυγομάννα πρωτεύουσα της Εορδαίας.
Πραγματικά η εφημερίδα των παιδικών και εφηβικών μου ονείρων εμφανίσθηκε στα περίπτερα την Κυριακή 20 Σεπτέμβρη επιβλητικά φιλοαρειανή (εξωτερικά και εσωτερικά) με 64 σελίδες σε μικρό σχήμα ταμπλόιντ.
Έτσι λοιπόν την κιτρινόμαυρη εκείνη Φθινοπωρινή Κυριακή ξεκίνησα για την πρωτεύουσα της Εορδαίας για να τιμήσω ολημερίς την Αθλητική και ποδοσφαιρική παράδοση της ζεστής και φιλόξενης προσφυγομάννας του τοπικού Άρη Πτολεμαϊδας. Κρατώντας μάλιστα για γούρι το πρώτο φύλλο των νέων «Αθλητικών Νέων» και σιγοτραγουδώντας το «πρώτη μου αγάπη και τελευταία είσαι η ιστορία μου η πιο ωραία» ξεκίνησα για το κλειστό της πόλης.
Καθώς η τύχη το έφερε στην πρεμιέρα του γυναικείου πρωταθλήματος χάντ μπολ ο νεοφώτιστος Αρίωνας Πτολεμαϊδας να φιλοξενεί τον φιναλίστ του κυπέλλου Ελλάδας 1990 Άρη Θεσσαλονίκης που είχε χάσει στον τελικό από την τότε αυτοκράτειρα Γ.Ε. Βέροιας με 23-15. Μια μικρομεσαία γυναικεία χειροσφαιρική δύναμη της συμπρωτεύουσας καθώς ο Άρης ήταν από τους πρώτους που καλλιέργησε το γυναικείο χάντμπολ στη χώρα μας μαζί με τον πρώτο πρωταθλητή Άρη Νικαίας
Ανάμεσα στις νύφες του Θερμαϊκού και η Γιάννα Φωτιάδου, η τριανταδυάχρονη καλλίγραμμη διεθνής Βεροιώτισσα πλαίη μέικερ η οποία στο προφίλ της κουβαλούσε και κάτι από τις «ματζίρκες» (προσφυγίνες) της ευρύτερης Εορδαίας.
Αλλά και η εικοσάχρονη αριστερή εξτρέμ Ναταλία Κώττα με το λαμπερό της ονοματεπώνυμο και προφανή Δυτικομακεδονική καταγωγή.
Καθώς και η τριανταπεντάχρονη Σερβίδα γκολγκήπερ Ντανιέλα Ντεμπελιάνσκο που οδηγούσε την σκέψη μου στα γλέντια μου στα χρόνια του ’80 στην πλάκα του Βελιγραδίου με Σέρβους και Έλληνες φοιτητές και φοιτήτριες.
Η πρεμιέρα του γυναικείου πρωταθλήματος χάντ μπολ έκρυβε ένα συναρπαστικό και συγκλονιστικό παιχνίδι με πολλές σοβαρές εναλλαγές στο σκορ στην διάρκεια του υπέροχου αγώνα, στον οποίο ο Αρίωνας νίκησε τελικά με ένα γκολ διαφορά με πέναλτι της Στέλλας Βασιλειάδου σε νεκρό χρόνο.
Ο αγώνας αυτός έμοιαζε λιγάκι με Μπεργκμανική δραματική υπαρξιακή εσωτερική ψυχολογική ενδοσκόπηση γύρω από την έννοια «Άρμε» με ευρύτερες κοινωνικές, οικονομικές, ιδεολογικές και πολιτικές προεκτάσεις.
Καθώς η προσφυγομάννα Θεσσαλονίκη και η επαρχία της μοιάζουν αρκετά με την Πτολεμαϊδα και την περιοχή της λειτουργικά, δομικά, κοινωνιολογικά.
O Αρίωνας νίκησε με 27-26 και η πικρή αυτή ήττα για τις πρωτευουσιάνες του ελληνικού Βορρά και ιδιαίτερα της Μακεδονίας χαρακτηρίσθηκε τις επόμενες ημέρες σαν αυτοκτονία στις χειροσφαιρικές σελίδες των αθλητικών μέσων από τον προπονητή του Άρη κ. Βασίλη Σκανδάλη, τον έφορο του κ. Κώστα Κουράκο, τις παίχτριες του Ειρήνη Παπάζογλου και Αποστολία Δημητρίου.
Αποχωρώ από το κλειστό χαρούμενος για την σπουδαία επανεμφάνιση του Αρίωνα στα σαλόνια του γυναικείου μας χάντμπολ και τη νίκη του με ένα γκολ επί του πρωταθλητή 2007 Άρη Θεσσαλονίκης, που είχε τότε για προπονητή τον Ευθύμιο Πιπελίδη. Ο τριανταπεντάχρονος προπονητής ανέλαβε φέτος τους άνδρες του κυπελλούχου 2004 Κιλκίς στη θέση του συνομήλικου συναδέλφου του Νίκου Γεωργιάδη, που ανέλαβε τη νεοφώτιστη και επανακάμψασα στα σαλόνια του ανδρικού μας χάντμπολ Έδεσσα.
Περπατάω κεφάτος με προορισμό το «Αιμίλιος Θεοφανίδης» παραφράζοντας το γνωστό εμβατήριο και υμνώντας την ξεχαρβαλωμένη «κοιλάδα του ρουρ» της Δυτικής Μακεδονίας… «πατρίδα αγαπάμε γεωπόνε Αιμιλιανό» και σκέπτομαι τον αείμνηστο Θεοφανίδη, κεντρικό αμυντικό του ΠΑΟΚ στα 1965-1970, με 145 συνολικά εμφανίσεις στο πρωτάθλημα και δώδεκα σημειωμένα τέρματα.
Ένας επιστήμονας Πτολεμαϊδιώτης ποδοσφαιριστής της χρυσής εποχής του Άρη Πτολεμαϊδας στις αρχές του ’60- σκέφτομαι- τότε που γεννιόμουν με μια μπάλα στα πόδια στης όχθες του «ρίβερ μπαϊλντ» του «τυφλού ποταμού» του Κομάνου. Ο οποίος αγωνίσθηκε στα παιχνίδια του στο κύπελλο εκθέσεων στα 1965 με την Αυστριακή Βίνερ (2-1, 0-6) και στα 1967 με την Ρουαγιάλ Λιέγης Βελγίου (0-2, 2-3) μαζί με τον επίσης αείμνηστο Γιακουμή, τον Μακρή τον Καστοριανό Αφεντουλίδη, τον Τάκη Κουσελεκίδη, μετέπειτα τερματοφύλακα του Εδεσσαϊκού και τον Σερραίο Απόστολο Βασιλειάδη.
Στο προποτζίδικο του οποίου στα χρόνια του «ενενήντα» στη Θεσσαλονίκη και στην οδό Ολύμπου ζητούσα από τον Θεό την εύνοια της θεάς τύχης…
Ήταν ένα ηλιόλουστο Κυριακάτικο φθινοπωρινό απόγευμα στο οποίο οι «κιτρινοπράσινοι» (μισθοφόροι στην πλειοψηφία) του Εορδαϊκού φορούσαν φωσφορίζουσες φανέλες, παρότι εξέλειπε από την ατμόσφαιρα του γηπέδου εδώ και αρκετά χρόνια η παλιά ανυπόφορη μυρωδιά του αζώτου.
Απέναντι στους πρόσφυγες Μικρασιάτες της Νέας Ιωνίας του Βόλου της Μαγνησίας με τα κυανόλευκα χρώματα που έφερναν στο μυαλό μου τα πανέμορφα νησιά του Παγασητικού κόλπου.
Ο Εορδαϊκός νίκησε τελικά με 1-0 τη Νίκη Βόλου με γκολ του Τσουλάκου στις καθυστερήσεις του αγώνα, παρότι στο δεύτερο ημίχρονο οι φιλοξενούμενοι είχαν στο δεύτερο ημίχρονο συγκριτικά περισσότερες ευκαιρίες.
Πρόκειται για έναν εικοσιδυάχρονο ποδοσφαιριστή που αγωνίσθηκε στον ΠΑΟΚ, τον Πανσερραϊκό και πέρυσι στον Ολυμπιακό Βόλου, ο οποίος κυριολεκτικά σταύρωσε τη Νίκη Βόλου λίγο πριν την εκπνοή του φθινοπωρινού αγώνα.
Μια ιστορική ομάδα η οποία στα 1961-66 αγωνίσθηκε στην πρώτη εθνική κατηγορία με παίχτες σαν τους Τζίνο, Ζαντέρογλου, Ιωσηφίδη, Κασαπλέρη, Καλιότρη, Γάκη, Κωστόπουλο κ.λ.π., σκορπώντας τα επόμενα χρόνια το δέος και το σεβασμό των φιλάθλων της Εορδαίας όταν κατέφθανε στην Πτολεμαϊδα.
Αυτή την φορά την συνόδεψαν εκατό και πλέον οπαδοί της με κυανόλευκα λάβαρα που οδηγούσαν τη σκέψη μας στην καθ’ υμάς Ανατολή των αρχών του εικοστού αιώνα.
Τους προστάτευαν διακριτικά κυανόλευκα ντυμένοι νεαροί αστυνομικοί στην ειδική κερκίδα που δημιουργήθηκε τα τελευταία χρόνια για τους οπαδούς της φιλοξενούμενης ομάδας.
« Η προσφυγική» Νίκη Βόλου ήταν ένας σύλλογος των άλλων.
Για τους ιδρυτές της το ποδόσφαιρο υπήρξε λιγότερο η αιτία και περισσότερο πρόσχημα.
Αναζητούσαν έναν πυρήνα για να υπάρξουν συλλογικά στην κοινωνία, να συγκεντρώνονται, να συνεργάζονται, να παίρνουν δύναμη ο ένας από τον άλλο σ’ αυτή την νέα αρχή που για τους περισσότερους ήταν από το μηδέν, από τις στάχτες.
Έτσι εξηγείται γιατί οι προσφυγικές ομάδες διέθεταν τόση μεγάλη συσπείρωση.
Η πρόοδος τους ήταν πρόοδος όλων.
Ο χρόνος αμβλύνει τις εντυπώσεις μερικές φορές τις ωραιοποιεί αλλά η ιστορική αλήθεια λέει ότι οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής δεν έγιναν πάντα φιλικά δεκτοί στην Ελλάδα.
Στη «Γαλήνη» του Βενέζη και στην «Παναγία τη Γοργόνα» του Μυριβήλη η λογοτεχνία αποτύπωσε αυτή την αδιάφορη συχνά εχθρική αντιμετώπιση. Εμείς και σεις, τα χωριά μας και τα χωριά σας, οι γειτονιές μας και οι γειτονιές σας…»
Τάδε έφη Μάκης Βοϊτσίδης γιος τυπογράφου των ιστορικών εφημερίδων της οδού Μοναστηρίου, της συμπρωτεύουσας, δικηγόρος και υπεύθυνος μπάσκετ των αθλητικών σελίδων τη «Θεσσαλονίκης» στα χρόνια του ’90.
Το κείμενό του με τίτλο «Ο ΠΑΟΚ των προσφύγων» δημοσιεύθηκε στο βιβλίο του Μιχάλη Κανώτα (σημερινού ηγέτη του τμήματος μπάσκετ του συλλόγου και πρώην Νομάρχη Πιερίας και Χαλκιδικής) με τίτλο «Αυτός είναι ο ΠΑΟΚ».
Η προσφυγική ομάδα της Θεσσαλονίκης, την οποία εκτός από τον Αιμίλιο Θεοφανίδη υπηρέτησαν ακόμη οι συμπατριώτες μας Στέλιος Πουλασιχίδης στο ποδόσφαιρο Γεωργιάδης στο βόλε»ι, Ποζίδης πατήρ και υιός στην πάλη κ.λ.π.
Με τη νίκη του επί της Νίκης Βόλου με 1-0 ο Εορδαϊκός μετά την δεύτερη αγωνιστική βρέθηκε την Δευτέρα 21 Σεπτεμβρίου στην κορυφή του βαθμολογικού πίνακα της Γ’ Εθνικής στα «Αθλητικά Νέα» τον κ. Λάμπρο Σκόρδα.
Όπως συνέβαινε συχνά τους φθινοπωρινούς μήνες και με τον Άρη Πτολεμαϊδας του ’60, ο οποίος τέτοια εποχή αρκετές φορές φιγουράριζε στην κορυφή του βαθμολογικού πίνακα των «αθλητικών νέων» του Νίκου Καμπάνη κάνοντας τους οπαδούς του να κρατάνε με καμάρι στα χέρια τους την φιλοαρειανή εφημερίδα.
Αλλά πολλά έχουν αλλάξει από τότε καθώς η απόσταση Πτολεμαϊδας – Θεσσαλονίκης μειώθηκε στην μιάμιση ώρα, ο επαρχιακός τύπος ανέβηκε σημαντικά στα πλαίσια την γενικότερης τεχνολογικής ανάπτυξης της χώρας μας. Καταλαμβάνοντας αυτόνομα και μεγαλοπρεπώς τον χώρο που του απέμεινε παλιότερα ο Θεσσαλονικιώτικος τύπος σαν δικιά της επαρχία.
Στο ποδοσφαιρικό γήπεδο της Πτολεμαϊδας το πράσινο λαμποκοπάει πέρας ως πέρα σε σχέση με εκείνη την κιτρινωπή άμμο του ’60 και του ’70 που προσέδιδε στον αγωνιστικό χώρο μια βλοσυρή, αιματηρή όψη.
Στο Αιμίλιος Θεοφανίδης υπάρχουν τώρα αρκετά στολίδια όπως το σκέπαστρο, αναχώματα για τους όρθιους.
Οι τοίχοι του σήμερα είναι πιο απόρθητοι, πιο θεόρατοι σε σχέση με τα μικρά σκούρα ντουβάρια που έναν άγριο παγωμένο χειμώνα των αρχών του ’70 ο βοριάς είχε μετατρέψει σε άμορφη κόκκινη μάζα από τούβλα…
Τότε για να προστατευθεί ο Άρης Πτολεμαϊδας από τους τσαμπατζήδες στη θέση τους είχαν τοποθετηθεί τσουβάλια, που υπήρχαν εκείνα τα χρόνια άφθονα στον προπολεμικό πρώτο σιτοβολώνα της Δυτικής Μακεδονίας.
Το γήπεδο της Πτολεμαϊδας μοιάζει σήμερα με κάστρο του Εορδαϊκού σε σχέση με εκείνο το ταπεινό, λιτό και απλό του ’60 και του ’70., στο οποίο οι γηπεδούχοι ποδοσφαιριστές πάλευαν με ψυχή και καρδιά για την πολυπόθητη νίκη, χύνοντας ποτάμια ιδρώτα για έναν μικρό βοηθητικό και συμπληρωματικό μισθό, παρόμοιο με αυτό των χιλιάδων φτωχών εργατών στα εργοστάσια του ΛΚΠΑ, οι οποίοι σαν φίλαθλοι αντλούσαν ψυχική δύναμη από αυτούς, περιβάλλοντάς τους με τις δέουσες κοινωνικές τιμές, καθώς αποτελούσαν σύμβολα της τοπικής ποδοσφαιρικής μικροαστικής περηφάνιας.
Αλλά και τα αθλητικά νέα του ’60 και του ’70 ήταν πολύ διαφορετικά από αυτό του Σεπτεμβρίου 2009, απεικονίζοντας στις σελίδες τους το πνεύμα μιας άλλης πιο αγνής, πιο σεμνής, πιο ηθικής, πιο ιδεαλιστικής, πιο αυταρχικής εποχής. Εκείνης στην οποία μεγαλούργησαν ο Σπυρίδων Ναλμπάντης, ο Φοιρός, ο Αλεξιάδης, ο Κόκκορης, ο Μπαλής, ο Κούης κ.λ.π κρατώντας τον Άρη Θεσσαλονίκης ψηλά από τα τέλη του ’60 έως τα τέλη του ’70.
Ήταν τότε που ο Εδεσσαίος Γιώργος Σερπετζής δημιουργούσε αληθινά ποιητικά ανθολόγια στα «Αθλητικά Νέα» για τον Θεσσαλονικιό θεό του πολέμου, υμνώντας τις νικηφόρες εκστρατείες του.
Τα «Αθλητικά Νέα» του ’60 και του ’70, σε απλή καθαρεύουσα ενίσχυαν την φιλελεύθερη καλλιτεχνική έκφραση των συντακτών τους, σαγηνεύοντας τις ψυχές μας με τους κιτρινόμαυρους τίτλους που συχνά- πυκνά χρησιμοποιούσαν.
Χρησιμοποιώντας εκφράσεις από την αρχαιοελληνική μυθολογία ακόμη και για τους χαλκέντερους άσσους του Άρη Πτολεμαϊδας με τους αμέτρητους θαυμαστές στο γειτονικό γυμνάσιο Πτολεμαϊδας.
Στα τέλη του 2009 ο Άρης Θεσσαλονίκης μοιάζει με Λατινοαμερικανική ομάδα, διαθέτοντας στο ρόστερ του ελάχιστους έλληνες ποδοσφαιριστές σε σχέση με την εποχή του Λιτσάνιν, του Έρικσον, του Όλε Σκόμποε.
Στα χρόνια της εμπορικής οικουμενικότητας, του διεθνούς κεφαλαίου και της παγκοσμιοποίησης, μπορούμε να πούμε απερίφραστα ότι και οι καπιταλιστές δεν έχουν πατρίδα, μετατρέποντας τις διάφορες ποδοσφαιρικές εκφράσεις σε στυγνό θέαμα.
Αλλά και τα «Αθλητικά Νέα» του Φθινοπώρου του 2009 δεν διαφέρουν από τις άλλες αθλητικές εφημερίδες σε πολλά πράγματα. Στηριγμένες σε μια βιομηχανοποιημένη ορθολογική τυποποίηση με πολλές σελίδες και ένθετα για το στοίχημα, προάγουν έντονα έναν «θεό του πολέμου» της σύγχρονης εποχής.
Έναν Άρη Θεσσαλονίκης με κοσμοπολίτικο αέρα που φέρνει στη σκέψη μας την «νύφη του Θερμαϊκού», στις αρχές του εικοστού αιώνα..